Το πάγκρεας είναι ένα σημαντικό όργανο στο σώμα μας που βοηθάει στην πέψη της τροφής και στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα. Ας μάθουμε περισσότερα για το πού βρίσκεται, πώς είναι φτιαγμένο, τι κάνει και ποιες ορμόνες παράγει και από ποια κύτταρα του παγκρέατος εκκρίνονται!
Πού Βρίσκεται το Πάγκρεας;
Το πάγκρεας είναι ένα μακρύ και λεπτό όργανο που βρίσκεται στην κοιλιά μας, πίσω από το στομάχι. Φαντάσου το σαν μια μεγάλη, επίπεδη μπανάνα που είναι κρυμμένη στο εσωτερικό της κοιλιάς, πίσω από το στομάχι σου.Το πάγκρεας έχει τρία κύρια μέρη:
- Κεφαλή: Η κεφαλή είναι το χοντρό άκρο του παγκρέατος και βρίσκεται κοντά στο δωδεκαδάκτυλο, το πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου μας.
- Σώμα: Το σώμα είναι το κεντρικό τμήμα του παγκρέατος, το οποίο βρίσκεται πίσω από το στομάχι.
- Ουρά: Η ουρά είναι το πιο λεπτό μέρος του παγκρέατος και βρίσκεται κοντά στη σπλήνα, στα αριστερά της κοιλιάς.
Τι Κάνει το Πάγκρεας;
Το πάγκρεας έχει δύο βασικές δουλειές:
1. Βοηθάει στην Πέψη της Τροφής:
Το πάγκρεας παράγει ειδικές πρωτεΐνες που ονομάζονται παγκρεατικά ένζυμα. Αυτά τα ένζυμα βοηθούν στο να διασπάσουμε την τροφή μας σε μικρά κομμάτια, τα οποία το σώμα μας μπορεί να απρροφήσει. Για παράδειγμα, όταν τρώμε ψωμί ή πίτσα, το πάγκρες εκκρίνει ένζυμα πού μέσα από τον παγκρεατικό πόρο απελευθερώνονται στο δωδεκαδάκτυλο και διασπούν τους υδατάνθρακες, τα λίπη και τις πρωτεΐνες, σε μικρά κομμάτια πού μπορούν να απορροφηθούν στο έντερο έτσι ώστε το σώμα μας να τα χρησιμοποιήσει για καύσιμο.
Εδώ είναι ένας πίνακας με μερικά από τα ένζυμα που εκκρίνει το πάγκρεας και τη λειτουργία τους:
| Ένζυμο | Λειτουργία |
|---|---|
| Αμυλάση | Διασπά τους υδατάνθρακες (άμυλο) σε απλούστερα σάκχαρα, όπως η μαλτόζη, που στη συνέχεια απορροφώνται από το έντερο. |
| Λιπάση | Διασπά τα λίπη (τριγλυκερίδια) σε μονογλυκερίδια και λιπαρά οξέα, που μπορούν να απορροφηθούν από το έντερο. |
| Πρωτεάσες | Διασπούν τις πρωτεΐνες σε πεπτίδια και αμινοξέα. Οι κυριότερες πρωτεάσες είναι η θρυψίνη, η χυμοθρυψίνη και η καρβοξυπεπτιδάση. |
| Νουκλεάσες | Διασπούν τα νουκλεϊκά οξέα (DNA και RNA) σε νουκλεοτίδια, τα οποία στη συνέχεια διασπώνται σε βάσεις, σάκχαρα και φωσφορικά οξέα. |
2. Παράγει Ορμόνες που Ρυθμίζουν το Σάκχαρο στο Αίμα:
Το πάγκρεας παράγει επίσης ορμόνες, που είναι σαν μικροί «αγγελιαφόροι» που λένε στο σώμα τι να κάνει. Οι κύριες ορμόνες που παράγει το πάγκρεας και τα κύτταρα που τις παράγουν είναι:
- Ινσουλίνη:Η ινσουλίνη είναι μια πολύ σημαντική ορμόνη που βοηθάει τα κύτταρα του σώματός μας να πάρουν τη γλυκόζη (ένα είδος ζάχαρης) από το αίμα και να τη χρησιμοποιήσουν για ενέργεια. Η ινσουλίνη παράγεται από τα β-κύτταρα (βήτα κύτταρα) του παγκρέατος, τα οποία βρίσκονται στις νησίδες του Langerhans.
- Γλυκαγόνη: Η γλυκαγόνη κάνει το αντίθετο από την ινσουλίνη. Όταν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα μας είναι πολύ χαμηλά, το πάγκρεας απελευθερώνει γλυκαγόνη, η οποία λέει στο συκώτι μας να απελευθερώσει την αποθηκευμένη γλυκόζη πίσω στο αίμα, αυξάνοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου. Η γλυκαγόνη παράγεται από τα α-κύτταρα (άλφα κύτταρα) του παγκρέατος.
- Σωματοστατίνη: Αυτή η ορμόνη δρα σαν «διαιτητής», φροντίζοντας να μην απελευθερώνονται υπερβολικές ποσότητες ινσουλίνης ή γλυκαγόνης. Ελέγχει την ισορροπία των άλλων ορμονών και βοηθάει να διατηρηθούν τα επίπεδα σακχάρου σταθερά. Η σωματοστατίνη παράγεται από τα δ-κύτταρα (δέλτα κύτταρα) του παγκρέατος.
- Παγκρεατικό πολυπεπτίδιο: Αυτή η ορμόνη βοηθάει να ελεγχθεί η έκκριση των ενζύμων από το πάγκρεας και η κίνηση των τροφών μέσα στο πεπτικό μας σύστημα. Το παγκρεατικό πολυπεπτίδιο παράγεται από τα ΡΡ κύτταρα (κύτταρα PP) του παγκρέατος.
Ιατρικές Καταστάσεις που Επηρεάζουν το Πάγκρεας
Υπάρχουν πολλές ιατρικές καταστάσεις που μπορούν να επηρεάσουν το πάγκρεας, προκαλώντας προβλήματα στη λειτουργία του:
- Οξεία Παγκρεατίτιδα: Πρόκειται για μια ξαφνική φλεγμονή του παγκρέατος που μπορεί να προκληθεί από χολόλιθους, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, τραύματα ή φάρμακα. Είναι μια σοβαρή κατάσταση που απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα.
- Χρόνια Παγκρεατίτιδα: Αυτή η κατάσταση είναι μια μακροχρόνια φλεγμονή του παγκρέατος, η οποία μπορεί να προκληθεί από επαναλαμβανόμενα επεισόδια οξείας παγκρεατίτιδας ή από χρόνια χρήση αλκοόλ. Οδηγεί σε μόνιμη βλάβη του παγκρέατος και μπορεί να προκαλέσει διάφορα προβλήματα, όπως διαβήτη και δυσκολία στην πέψη της τροφής.
- Καρκίνος του Παγκρέατος: Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι μια σοβαρή μορφή καρκίνου που συχνά διαγιγνώσκεται σε προχωρημένα στάδια. Είναι δύσκολο να θεραπευτεί και συχνά απαιτεί χειρουργική επέμβαση, χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία.
- Διαβήτης τύπου 1: Ο διαβήτης τύπου 1 επηρεάζει τη λειτουργία των β-κυττάρων του παγκρέατος, τα οποία παράγουν ινσουλίνη. Στον διαβήτη τύπου 1, τα β-κύτταρα καταστρέφονται από το ανοσοποιητικό σύστημα.
- Κύστεις και Ψευδοκύστεις: Αυτές είναι συλλογές υγρού που μπορούν να αναπτυχθούν στο πάγκρεας, συνήθως μετά από επεισόδιο οξείας παγκρεατίτιδας. Μπορεί να προκαλέσουν πόνο και να επηρεάσουν τη λειτουργία του παγκρέατος.
- Κυστική Ίνωση: Αυτή είναι μια κληρονομική νόσος που επηρεάζει τους πνεύμονες και το πεπτικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένου του παγκρέατος. Η κυστική ίνωση προκαλεί παχιά βλέννα που μπορεί να μπλοκάρει τους αγωγούς του παγκρέατος, οδηγώντας σε χρόνια παγκρεατίτιδα και δυσκολία στην πέψη. Αυτό μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα διατροφής και ανάπτυξης, ιδιαίτερα στα παιδιά.
- Αιμοχρωμάτωση: Αυτή η κατάσταση προκαλείται από την υπερβολική αποθήκευση σιδήρου στο σώμα, που μπορεί να βλάψει διάφορα όργανα, συμπεριλαμβανομένου του παγκρέατος από εναπόθεση σιδήρου στο όργανο αυτό. Η συσσώρευση σιδήρου στο πάγκρεας μπορεί να οδηγήσει σε παγκρεατίτιδα και αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη.
- Πέτρες στον Παγκρεατικό Πόρο: Παρόμοια με τους χολόλιθους, πέτρες που σχηματίζονται στον παγκρεατικό πόρο μπορούν να προκαλέσουν απόφραξη, οδηγώντας σε φλεγμονή (παγκρεατίτιδα) και πόνους. Αυτές οι πέτρες είναι σπάνιες, αλλά μπορεί να απαιτούν χειρουργική παρέμβαση για την αφαίρεσή τους.
- Αυτοάνοση Παγκρεατίτιδα: Αυτή είναι μια σπάνια μορφή παγκρεατίτιδας που προκαλείται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο πάγκρεας, προκαλώντας φλεγμονή. Συχνά συνδέεται με άλλες αυτοάνοσες διαταραχές.
Μπορεί Κάποιος να Ζήσει Χωρίς Πάγκρεας;
Ναι, μπορεί κάποιος να ζήσει χωρίς πάγκρεας, αλλά η ζωή του θα είναι πιο δύσκολη. Εάν το πάγκρεας αφαιρεθεί, οι γιατροί πρέπει να δώσουν στον ασθενή φάρμακα για να αντικαταστήσουν τις ορμόνες και τα ένζυμα που το πάγκρεας φυσιολογικά παράγει. Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής θα χρειαστεί να παίρνει ινσουλίνη για να ελέγχει το σάκχαρό του και επίσης να παίρνει ένζυμα για να βοηθάει στην πέψη της τροφής. Χωρίς πάγκρεας, ο ασθενής θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός με τη διατροφή του και να παρακολουθεί τακτικά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα του, αλλά μπορεί να ζήσει μια σχετικά φυσιολογική ζωή με την κατάλληλη ιατρική φροντίδα.
