Τι Είναι το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα ή Νευροφυτικό Σύστημα;
Το αυτόνομο νευρικό σύστημα (ΑΝΣ) γνωστό και ως νευροφυτικό νευρικό σύστημα, είναι το κομμάτι του νευρικού συστήματος που δρά αντανακλαστικά, χωρίς την συνειδητή μας σκέψη και ο ρόλος του είναι να ελέγχει τα εσωτερικά μας όργανα, τους λειους μύες και σφιγκτήρες καθώς και τους αδένες του σώματος μας. Το αυτόνομο νευρικό σύστημα είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο πολλών λειτουργιών του σώματος όπως η αναπνοή, οι παλμοί της καρδιάς, η λειτουργία της πέψης κ.ο.κ. Όλες δηλαδή της λειτουργίες που δε μπορούμε να ελέγξουμε εμείς με τη θέληση μας αλλά το σώμα μας μπορεί να ρυθμίσει αυτόματα.
Συμπαθητικό και Παρασυμπαθητικό Σύστημα
Το Αυτόνομο νευρικό σύστημα είναι ένα αρχέγονο σύστημα που βρίσκεται σε όλους τους σπονδυλωτούς οργανισμούς. Διαιρείται σε δύο μέρη: το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό σύστημα.
Συμπαθητικό Σύστημα
Το συμπαθητικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την αντίδραση “μάχης ή φυγής” (fight or flight reaction). Ο ρόλος του είναι να προετοιμάσει το σώμα μας για μια κατάσταση κινδύνου ή απειλής. Όταν, για παράδειγμα, συναντήσουμε μια αρκούδα στο δάσος, το σώμα μας αντιδρά άμεσα. Η καρδιά μας χτυπά πιο γρήγορα, η αναπνοή μας γίνεται πιο έντονη, και οι μύες μας γεμίζουν με ενέργεια. Αυτό συμβαίνει επειδή το συμπαθητικό νευρικό σύστημα ενεργοποιείται, προετοιμάζοντας μας είτε να πολεμήσουμε την αρκούδα είτε να τρέξουμε μακριά.
Πώς το Συμπαθητικό Σύστημα επηρεάζει διάφορα όργανα:
- Καδιά: Αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και την πίεση του αίματος.
- Πνεύμονες: Διαστέλλει τους βρόγχους και αυξάνει τον ρυθμό των αναπνοών.
- Πεπτικό Σύστημα: Σταματά τη διαδικασία της πέψης. Επίσης μειώνει τον τόνο των σφιγκτήρων γιαυτό και κανείς μπορεί βιώσει ακράτεια ούρων ή κοπράνων σε καταστάσεις έντονου στρες η πανικού.
- Μάτια: Διευρύνει τις κόρες για καλύτερη όραση.
- Αναπαραγωγικό Σύστημα: Μπορεί να μειώσει την σεξουαλική επιθυμία σε περιόδους στρες.
Παρασυμπαθητικό Σύστημα
Το παρασυμπαθητικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την αντίδραση “ανάπαυσης και πέψης” (rest and digest). Ενεργοποιείται όταν είμαστε χαλαροί και δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος.
Πώς το Παρασυμπαθητικό Σύστημαεπηρεάζει διάφορα όργανα:
- Καδιά: Μειώνει τον καρδιακό ρυθμό και την πίεση του αίματος.
- Πνεύμονες: Συσπά τους βρόγχους. Μειώνει το ρυθμό της αναπνοής.
- Πεπτικό Σύστημα: Ξεκινάει τη διαδικασία της πέψης.
- Μάτια: Συρρικνώνει τις κόρες.
- Αναπαραγωγικό Σύστημα: Αυξάνει την σεξουαλική επιθυμία και λειτουργία σε περιόδους χαλάρωσης.
Διαφορές Μεταξύ Συμπαθητικού και Παρασυμπαθητικού Συστήματος
- Το συμπαθητικό σύστημα προετοιμάζει το σώμα για δράση.
- Το παρασυμπαθητικό σύστημα προετοιμάζει το σώμα για ξεκούραση.
Πού Βρίσκεται το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα;
Το ΑΝΣ βρίσκεται διάσπαρτο σε όλο το σώμα, αλλά τα κύρια κέντρα ελέγχου του βρίσκονται στον εγκέφαλο και στη σπονδυλική στήλη.
Διαταραχές του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος
Υπάρχουν αρκετές συνθήκες που μπορούν να επηρεάσουν το ΑΝΣ, προκαλώντας διάφορα συμπτώματα. Μία από αυτές τις διαταραχές είναι η δυσαυτονομία.
Δυσαυτονομία
Η δυσαυτονομία είναι μια ομάδα διαταραχών που προκαλούν δυσλειτουργία στο αυτόνομο νευρικό σύστημα (ΑΝΣ), το οποίο παύει πια να μπορέι ή δυσκολέυτεται να επιτύχει την αυτόματη ρύθμιση ζωτικών λειτουργιών του σώματος. Όταν το ΑΝΣ δεν λειτουργεί σωστά, μπορεί να προκαλέσει ποικίλα συμπτώματα.
Ένας ασθενής με δυσαυτονομία μπορεί να έχει διάφορα συμπτώματα, όπως:
- Πολλαπλά επεισόδιά Ζαλάδας και λιποθυμίας
- Εναλλασσόμενη και μη αντιρροπιστική Ταχυκαρδία ή βραδυκαρδία
- Αστάθεια στην αρτηριακή πίεση, που μπορεί να εναλλάσσεται απο πολύ υψηλή σε πολύ χαμηλή.
- Δυσκολία στην αναπνοή
- Γαστρεντερικά προβλήματα όπως ακράτεια κοπράνων.
- Προβλήματα ούρησης, όπως ακράτεια.
- Υπερβολική ή μειωμένη εφίδρωση.
- Δυσκολία στη Ρύθμιση της Θερμοκρασίας του Σώματος.
- Κόπωση.
- Προβλήματα Όρασης. Θολή όραση ή δυσκολία εστίασης.
Αίτια δυσαυτονομίας μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Νόσος του Πάρκινσον
- Πολυσυστηματική Ατροφία (Multiple System Atrophy)
- Διαβήτης
- Αμυλοείδωση
- Αυτοάνοσα Νοσήματα (όπως Σύνδρομο Guillain-Barré και Λύκος)
- Χρόνια Αλκοολική Νευροπάθεια
- Ελειψη βιταμίνης Β12
- Οικογενής Δυσαυτονομία (Riley-Day Syndrome)
- Νευροεκφυλιστικές Ασθένειες
- Ιογενείς ή Βακτηριακές Λοιμώξεις (όπως η νόσος του Lyme, η σύφιλη, o HIV )
Συμπέρασμα
Το αυτόνομο νευρικό σύστημα είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός ρυθμιστής των λειτουργιών του σώματός μας, διασφαλίζοντας ότι μπορούμε να αντιδρούμε σε καταστάσεις και να διατηρούμε την υγεία μας. Εάν παρατηρήσετε συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν δυσλειτουργία του ΑΝΣ, όπως ανωμαλίες στον καρδιακό ρυθμό ή την πίεση του αίματος, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν ιατρό.
