Οι τρανσαμινάσες (ή αμινοτρανσφεράσες) είναι μια κατηγορία ενζύμων που παίζουν σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό των αμινοξέων και των πρωτεϊνών. Η κύρια λειτουργία των τρανσαμινασών είναι η μεταφορά αμινομάδων μεταξύ αμινοξέων και κετοξέων, μια διαδικασία που είναι απαραίτητη για τον μεταβολισμό των πρωτεϊνών και την παραγωγή ενέργειας. Αν δεν είχαμε τρανσαμινάσες, το σώμα μας δεν θα μπορούσε να μεταβολίζει σωστά τα αμινοξέα, δηλαδή να τα διασπά και να τα χρησιμοποιεί για ενέργεια.
Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι τρανσαμινασών στο σώμα, καθώς αυτά τα ένζυμα παίζουν σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό των αμινοξέων. Ωστόσο, στην καθημερινή κλινική πράξη, οι μόνες τρανσαμινάσες που έχουν κλινική σημασία και μετρώνται στα εργαστήρια είναι η SGOT (Serum Glutamic-Oxaloacetic Transaminase) και η SGPT (Serum Glutamic-Pyruvic Transaminase). Αυτά τα ένζυμα είναι γνωστά και με άλλα ονόματα: η SGOT είναι επίσης γνωστή ως AST (Aspartate Aminotransferase) και η SGPT ως ALT (Alanine Aminotransferase).
Oι τρανσαμινάσες SGOT (AST) και SGPT (ALT) εντοπίζονται σε διάφορους ιστούς του ανθρώπινου σώματος, με την υψηλότερη συγκέντρωσή τους να βρίσκεται στο ήπαρ ιδιαίτερα της ALT, καθιστώντας το βασικό σημείο αναφοράς για τη διάγνωση ηπατικών διαταραχών. Η καρδιά και οι σκελετικοί μύες περιέχουν επίσης σημαντικά επίπεδα AST. Οι νεφροί, ο εγκέφαλος και το πάγκρεας επίσης περιέχουν μικρές ποσότητες SGPT (ALT) και SGOT (AST) αλλά η συγκέντρωσή τους σε αυτά τα όργανα είναι πολύ μικρότερη σε σύγκριση με το ήπαρ και τους μύες.
Τι σημαίνει όταν υπάρχει αυξημένη τιμή τρανσαμινασών στο αίμα;
Οι τρανσαμινάσες βρίσκονται φυσιολογικά μέσα στα κύτταρα του σώματος. Όταν ένα κύτταρο πεθαίνει, απελευθερώνει τις ουσίεςς που περιέχει, συμπεριλαμβανομένων των τρανσαμινασών, στην κυκλοφορία του αίματος Έχουμε ευαίσθητα τεστ που μπορούν να ανιχνεύσουν τα επίπεδα των τρανσαμινασών στο αίμα. Επειδή τα κύτταρα του σώματός μας δεν ζουν για πάντα, ο οργανισμός μας τα ανανεώνει συνεχώς. Αυτό σημαίνει ότι κάποια κύτταρα πεθαίνουν και αντικαθίστανται από νέα σε καθημερινή βάση. Καθώς τα κύτταρα αυτά πεθαίνουν, απελευθερώνουν μικρές ποσότητες τρανσαμινασών (AST και ALT) στο αίμα. Έτσι, ένα χαμηλό επίπεδο τρανσαμινασών είναι πάντα ανιχνεύσιμο στο αίμα κάτω από φυσιολογικές συνθήκες. Ωστόσο, αν υπάρχει σημαντική αύξηση των επιπέδων τρανσαμινασών, αυτό συνήθως υποδηλώνει καταστροφή κυττάρων που περιέχουν AST ή ALT.
Αυτό τις περισσότερες φορές οφείλεται σε βλάβη στο ήπαρ ή στους μύες (καρδιακούς ή σκελετικούς). Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι, επειδή η ALT υπάρχει σε μεγαλύτερη ποσότητα στο ήπαρ σε σχέση με άλλους ιστούς, αν η ALT είναι περισσότερο αυξημένη από την AST, αυτό συνήθως υποδηλώνει ηπατική βλάβη. Αντίθετα, αν η AST είναι πιο αυξημένη από την ALT, αυτό μπορεί να υποδηλώνει βλάβη σε ιστούς πέρα από το ήπαρ, όπως στους μύες.
Φυσιολογικές Τιμές
Οι φυσιολογικές τιμές των AST και ALT μπορεί να διαφέρουν ελαφρώς ανάλογα με το εργαστήριο, αλλά γενικά κυμαίνονται ως εξής:
| Ένζυμο | Κανονικές Τιμές |
| AST (SGOT) | 10-40 IU/L |
| ALT (SGPT) | 7-56 IU/L |
Παθολογικές Καταστάσεις που Μπορεί να Αυξήσουν τις Τρανσαμινάσες
Η αύξηση των επιπέδων AST και ALT στον ορό μπορεί να οφείλεται σε διάφορες καταστάσεις, τόσο ηπατικές όσο και μη ηπατικές.
Ηπατικές Ασθένειες
Εδώ, χαρακτηριστικό είναι ότι η ALT θα είναι περισσότερο αυξημένη από την AST, κάτι που συνήθως υποδηλώνει ηπατική βλάβη. Αυτό συμβαίνει επειδή η ALT εντοπίζεται κυρίως στο ήπαρ, ενώ η AST βρίσκεται σε μεγαλύτερες ποσότητες και σε άλλους ιστούς, όπως οι μύες και η καρδιά.
Οξεία Ηπατίτιδα:
- Ιογενής ηπατίτιδα (A, B, C, D, E)
- Αλκοολική ηπατίτιδα
- Τοξική ηπατίτιδα (λόγω φαρμάκων ή τοξινών οπως παρακεταμόλη, τα αντιβιοτικά, οι στατίνες και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ))
Χρόνια Ηπατίτιδα:
- Χρόνια ιογενής ηπατίτιδα (B, C)
- Μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (NASH)
- Αλκοολική ηπατίτιδα
Κίρρωση:
- Προχωρημένη φάση χρόνιας ηπατικής νόσου που μπορεί να προκληθεί από μακροχρόνια ηπατίτιδα, αλκοολισμό ή άλλες αιτίες.
Λιπώδης Διήθηση Ήπατος (Λιπώδες Ήπαρ):
- Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD)
- Αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος
Αποφρακτικές Παθήσεις Ήπατος:
- Χολόσταση, χολολιθίαση, ηπατικοί όγκοι
Αυτοάνοσες Παθήσεις Ήπατος:
- Πρωτοπαθής Χολική Κίρρωση,
- Αυτοάνοση Ηπατίτιδα,
- Πρωτοπαθής Σκληρυντική Χολαγγειίτιδα
Ηπατοκυτταρικό Καρκίνωμα (Hepatocellular Carcinoma – HCC):
- Ένας πρωτοπαθής καρκίνος του ήπατος που μπορεί να προκαλέσει σημαντική αύξηση των τρανσαμινασών.
Μη Ηπατικές Ασθένειες
Εδώ, χαρακτηριστικό είναι ότι η ALT θα είναι λιγότερο αυξημένη από την AST
Μυοκαρδιακές Καταστάσεις:
- Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου
- Μυοκαρδίτιδα
Μυϊκές Παθήσεις:
- Μυοπάθειες
- Ραβδομυόλυση
Μεταβολικές Διαταραχές:
- Αιμοχρωμάτωση (υπερφόρτωση σιδήρου)
- Νόσος Wilson (υπερφόρτωση χαλκού)
- Υπερθυρεοειδισμός
Λοιμώξεις:
- Συστηματικές λοιμώξεις ή σήψη μπορούν να προκαλέσουν αύξηση των επιπέδων τρανσαμινασών.
Σύνδρομο HELLP:
- Μια σοβαρή επιπλοκή της εγκυμοσύνης που χαρακτηρίζεται από αιμόλυση, αυξημένα ηπατικά ένζυμα και χαμηλά αιμοπετάλια.
Συμπέρασμα
Υπάρχει μια πληθώρα καταστάσεων που μπορούν να προκαλέσουν αύξηση των τρανσαμινασών, από ηπατικές και μη ηπατικές ασθένειες. Αυτή η ποικιλία πιθανών αιτίων καθιστά απαραίτητη τη σωστή και λεπτομερή αξιολόγηση από έναν ιατρικό επαγγελματία.
