Πυελονεφρίτιδα: Συμπτώματα, Αιτίες και Αντιμετώπιση

Τι είναι η πυελονεφρίτιδα;

Η πυελονεφρίτιδα είναι ένα είδος ουρολοίμωξης που επηρεάζει τον έναν ή και τους δύο νεφρούς. Είναι μια σχετικά συχνή πάθηση και υπολογίζονται 15-17 περιπτώσεις πυελονεφρίτιδας το χρόνο ανά 10.000 γυναίκες και 3-4 περιπτώσεις ανά 10.000 άνδρες το χρόνο. Οι γυναίκες προσβάλλονται πιο συχνά από πυελονεφρίτιδα σε σχέση με τους άντρες λόγω ανατομικών διαφορών.

Συμπτώματα της Πυελονεφρίτιδας

Τα συμπτώματα της πυελονεφρίτιδας ποικίλλουν και μπορεί να επηρεάσουν διαφορετικά μέρη του σώματος. Τα ποιο συχνά συμπτώματα είναι:

• Υψηλός πυρετός: Ο υψηλός πυρετός είναι ένα από τα κύρια σημάδια της πυελονεφρίτιδας, συχνά ξεπερνώντας τους 38°C. Συνήθως συνοδεύεται από έντονα ρίγη. Οι ασθενείς αναφέρουν επίσης αίσθημα έντονης κόπωσης, το οποίο δεν οφείλεται μόνο στη λοίμωξη αλλά και στη συστηματική φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού.
• Πόνος στη μέση ή στα πλευρά: Οι ασθενείς συχνά παραπονιούνται για πόνο στην οσφυϊκή περιοχή ή στα πλευρά. Ο πόνος συχνά περιγράφεται ως βαθύς, διαρκής και έντονος. Ο Πόνος συνήθως εμφανίζεται στη μια πλευρά του σώματος, στο σημείο του μολυσμένου νεφρού. Σε κάποιες περιπτώσεις, ο πόνος μπορεί να ακτινοβολεί προς την κοιλιά ή τη βουβωνική χώρα. O πόνος συνήθως επιδεινώνεται με την κίνηση ή την πίεση στην πληγείσα περιοχή
• Δυσουρία και συχνουρία: Η πυελονεφρίτιδα συχνά ξεκινάει ως λοίμωξη του κατώτερου ουροποιητικού, γι’ αυτό και είναι συχνά τα συμπτώματα όπως η δυσουρία (πόνος ή αίσθημα καύσου κατά την ούρηση) και η συχνουρία (συχνή επιθυμία για ούρηση).
• Ναυτία και έμετος: Η ναυτία και ο έμετος είναι συχνά συμπτώματα της πυελονεφρίτιδας.
• Σύγχυση: Σε ηλικιωμένους ασθενείς, η πυελονεφρίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί ως σύγχυση, αποπροσανατολισμός ή αλλαγές στην πνευματική κατάσταση, συχνά χωρίς έντονα ουρολογικά συμπτώματα.

Αιτίες της Πυελονεφρίτιδας

Το ουροποιητικό σύστημα αποτελείται από δύο νεφρούς που φιλτράρουν το αίμα και παράγουν τα ούρα. Τα ούρα περνούν μέσω των δύο ουρητήρων στην ουροδόχο κύστη και από εκεί μέσω της ουρήθρας αποβάλλονται από τον οργανισμό. Τόσο ο γυναικείος κόλπος όσο και η ανδρική βάλανος είναι επικοισμένα από μικροοργανισμούς. Πολλοί από αυτούς τους οργανισμούς είναι εντερικής προέλευσης, δηλαδή έχουν βρεθεί στην περιοχή από τα κόπρανα.

Ο οργανισμός μας προσπαθεί με τους τοπικούς μηχανισμούς άμυνας της περιοχής να αποτρέπει τους οργανισμούς που ζουν στην περιοχή από το να εισβάλουν από το δέρμα στα εσωτερικά όργανα. Σε γενικές γραμμές, ο οργανισμός το καταφέρνει αυτό, αλλά δυστυχώς όχι πάντα, καθότι το ουροποιητικό δεν παύει να αποτελεί ένα ανοικτό σύστημα που επικοινωνεί με το περιβάλλον μέσω της ουρήθρας ( του ανοίγματος μέσω του οποίου αποβάλλει τα ούρα). Έτσι, κάποιες φορές μικροοργανισμοί μπορούν να εισέλθουν στο ουροποιητικό σύστημα και να προκαλέσουν μολύνσεις.

Ανάλογα με το όργανο στο οποίο θα προσβάλουν τα μικρόβια, προκαλούνται διαφορετικές μολύνσεις με διαφορετικό βαθμό βαρύτητας. Έτσι, αν τα μικρόβια περιοριστούν στην ουρήθρα, θα έχουμε ουρηθρίτιδα, μια σχετικά ελαφριά πάθηση. Αν φτάσουν στην κύστη, ο ασθενής θα αναπτύξει κυστίτιδα, μια κάπως πιο βαριά πάθηση. Αν τελικά φτάσουν στα νεφρά, τότε θα προκληθεί πυελονεφρίτιδα, που είναι αρκετά σοβαρή μόλυνση.

Η πάθηση αυτή ονομάζεται πυελονεφρίτιδα γιατί ο νεφρός αποτελείται από δύο μέρη: την νεφρική πύελο, που είναι η λεκάνη που μαζεύει τα ούρα πριν πάνε στους ουρητήρες, και το νεφρικό παρέγχυμα, που είναι ο ίδιος ο νεφρός.

Συνηθισμένοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Κακή υγιεινή
• Ουρολογικές ανωμαλίες
• Προβλήματα κένωσης της κύστης
• Χρήση ουροκαθετήρων
• Διαβήτης
• Ανοσοκαταστολή

Κοινά Μικρόβια που Προκαλούν Πυελονεφρίτιδα

Πυελονεφρίτιδα συμβαίνει όταν βακτήρια που βρίσκονται στην επιφάνεια του δέρματος καταφέρνουν να ταξιδέψουν μέσω της ουρήθρας στην κύστη, μετά στους ουρητήρες και τελικά στα νεφρά. Συνηθισμένα βακτήρια που προκαλούν ουρολοιμώξεις είναι εντερικά βακτήρια, όπως:

• Escherichia coli (E. coli)
• Klebsiella species
• Citrobacter species
• Proteus mirabilis

Διάγνωση της Πυελονεφρίτιδας

Γενική Ούρων και Καλλιέργεια Ούρων

Η γενική εξέταση ούρων μπορεί να δείξει παρουσία λευκών αιμοσφαιρίων (πυουρία), βακτηρίων (βακτηριουρία), και νιτρωδών, τα οποία είναι ενδείξεις λοίμωξης. Η καλλιέργεια ούρων βοηθά στην ταυτοποίηση του μικροοργανισμού που προκαλεί τη λοίμωξη και καθοδηγεί την κατάλληλη αντιβιοτική θεραπεία.

Αιματολογικές Εξετάσεις

H γενική αίματος σύνήθως δείχνει αυξημένα λευκοκύτταρα (λευκοκυττάρωση), που υποδηλώνει ότι το σώμα καταπολεμά μια λοίμωξη. Η CRP (C-αντιδρώσα πρωτεΐνη) μπορεί επίσης να είναι αυξημένη, δείχνοντας φλεγμονή.

Απεικονιστικές Εξετάσεις

• Υπερηχογράφημα Νεφρών: Χρησιμοποιείται για να εντοπιστεί διόγκωση ή άλλα προβλήματα στους νεφρούς, όπως απόφραξη από λίθο που μπορεί να επιδεινώσει τη λοίμωξη.
• Αξονική Τομογραφία: Σε πιο περίπλοκες περιπτώσεις ή εάν η λοίμωξη δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία, η αξονική τομογραφία μπορεί να βοηθήσει στην ανίχνευση επιπλοκών, όπως απόστημα νεφρών ή υδρονέφρωση.

Αιμοκαλλιέργειες

Σε περιπτώσεις σοβαρής πυελονεφρίτιδας, όπου υπάρχει υποψία σηψαιμίας, οι αιμοκαλλιέργειες μπορεί να εντοπίσουν την παρουσία μικροοργανισμών στο αίμα, επιβεβαιώνοντας τη διάγνωση μιας βαριάς λοίμωξης.

Θεραπεία της Πυελονεφρίτιδας

Η θεραπεία της πυελονεφρίτιδας γίνεται με αντιβιοτικά. Πολλές φορές οι ασθενείς είναι αρκετά άρρωστοι, και λόγω της ναυτίας και του εμετού δεν μπορούν να πάρουν αντιβιοτικά από το στόμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, χορηγούνται αντιβιοτικά ενδοφλέβια με νοσοκομειακή παρακολούθηση μέχρι να υποχωρήσουν τα συμπτώματα και να βγουν οι καλλιέργειες που θα καθοδηγήσουν τη θεραπεία από το στόμα. Σε πολύ ελαφρές μορφές πυελονεφρίτιδας, μπορεί να χορηγηθούν απευθείας αντιβιοτικά από το στόμα χωρίς ανάγκη νοσηλείας.

Επιπλοκές της Οξείας Πυελονεφρίτιδας

Η πυελονεφρίτιδα είναι μια σοβαρή πάθηση που, αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνες επιπλοκές, όπως σηψαιμία, βακτηριαιμία, πολυοργανική ανεπάρκεια, σηπτικό σοκ, νεφρική ανεπάρκεια, καθώς και δημιουργία ή περινεφρικό απόστημα. Σε εξαιρετικά σοβαρές περιπτώσεις, η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε θάνατο.

Η ασθένεια εξελίσσεται ραγδαία χωρίς θεραπεία, προκαλώντας σηπτική κατάσταση που απαιτεί επείγουσα ιατρική παρέμβαση.

Παθήσεις με Παρόμοια Συμπτώματα με την Πυελονεφρίτιδα

Η πυελονεφρίτιδα είναι μια σοβαρή λοίμωξη των νεφρών που συχνά συνοδεύεται από συστηματικά συμπτώματα όπως πυρετός, ρίγη, και πόνος στην οσφυϊκή περιοχή. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα και χρειάζονται διαφορική διάγνωση. Παρακάτω παρουσιάζονται οι κύριες καταστάσεις που πρέπει να διαφοροδιαγνωστούν από την πυελονεφρίτιδα και οι βασικές διαφορές τους.

• Ο μυοσκελετικός πόνος στη μέση διαφέρει από τον πόνο της πυελονεφρίτιδας καθώς είναι συνήθως αποτέλεσμα καταπόνησης ή τραυματισμού των μυών και των συνδέσμων της περιοχής. Ο πόνος αυτός επιδεινώνεται με την κίνηση, ή την πίεση στη συγκεκριμένη περιοχή. Δεν συνοδεύεται από συστηματικά συμπτώματα, όπως πυρετός ή ρίγη, και οι εξετάσεις ούρων είναι φυσιολογικές. Επιπλέον, η ανακούφιση από τον πόνο συχνά επιτυγχάνεται με ανάπαυση, αναλγητικά ή εφαρμογή θερμότητας, κάτι που δεν ισχύει για την πυελονεφρίτιδα.
• Ο νεφρικός κολικός, που προκαλείται από πέτρες στα νεφρά ή στον ουρητήρα, χαρακτηρίζεται από έντονο, κολικοειδή πόνο (έρχεται και φεύγει σε κύματα) στη μέση ή τα πλευρά. Ο πόνος συχνά ακτινοβολεί προς τη βουβωνική χώρα ή την κάτω κοιλιά και μπορεί να συνοδεύεται από αιματουρία, κάνοντας τα ούρα να εμφανίζονται ροζ ή κόκκινα. Αντίθετα, στην πυελονεφρίτιδα ο πόνος είναι συνήθως συνεχής και συνοδεύεται από συστηματικά συμπτώματα όπως πυρετός και ρίγη. Επίσης, στον νεφρικό κολικό δεν παρατηρείται φλεγμονώδης αντίδραση, ενώ η διάγνωση επιβεβαιώνεται κυρίως μέσω απεικονιστικών εξετάσεων, όπως η αξονική τομογραφία, που δείχνουν την παρουσία λίθων στον ουροποιητικό σωλήνα.
• Η οξεία κυστίτιδα είναι λοίμωξη του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος που συχνά προκαλεί συμπτώματα όπως δυσουρία (πόνος ή κάψιμο κατά την ούρηση), συχνουρία και αίσθημα καύσου. Ωστόσο, διαφέρει από την πυελονεφρίτιδα, καθώς τα συμπτώματα είναι συνήθως πιο ήπια και περιορίζονται στο κατώτερο ουροποιητικό. Δεν παρατηρείται πόνος στη μέση ή υψηλός πυρετός, που είναι χαρακτηριστικά της πυελονεφρίτιδας. Η διάγνωση της οξείας κυστίτιδας επιβεβαιώνεται με γενική και καλλιέργεια ούρων, που αποκαλύπτουν την παρουσία βακτηρίων και φλεγμονωδών στοιχείων.
• Η οξεία σκωληκοειδίτιδα μπορεί να παρουσιάσει συμπτώματα που μοιάζουν με τη δεξιά πυελονεφρίτιδα, όπως πυρετός, κοιλιακός πόνος και ναυτία. Παρ’ όλα αυτά, ο πόνος στη σκωληκοειδίτιδα ακολουθεί μια χαρακτηριστική πορεία, ξεκινώντας από την περιοχή γύρω από τον ομφαλό και μετατοπίζεται σταδιακά στο δεξιό κάτω τεταρτημόριο της κοιλιάς, στο σημείο McBurney. Ένα σημαντικό διαγνωστικό στοιχείο είναι η απουσία ουρολογικών συμπτωμάτων, όπως η δυσουρία ή η συχνουρία, που είναι συχνά στην πυελονεφρίτιδα.
• Η εκκολπωματίτιδα μπορεί να εμφανιστεί με συμπτώματα όπως πυρετός και κοιλιακός πόνος, τα οποία μοιάζουν με αυτά της πυελονεφρίτιδας. Ωστόσο, μια βασική διαφορά είναι ότι ο πόνος στην εκκολπωματίτιδα εντοπίζεται συνήθως στο αριστερό κάτω τεταρτημόριο της κοιλιάς, ενώ στην πυελονεφρίτιδα ο πόνος εμφανίζεται στη μέση ή στα πλευρά. Επιπλέον, δεν παρατηρούνται ουρολογικά συμπτώματα, όπως δυσουρία ή συχνουρία. Η διάγνωση της εκκολπωματίτιδας επιβεβαιώνεται με αξονική τομογραφία, η οποία αναδεικνύει φλεγμονή ή επιπλοκές στα εκκολπώματα του παχέος εντέρου.
• Η φλεγμονώδης νόσος της πυέλου (PID) μπορεί να εμφανιστεί με παρόμοια συμπτώματα με την πυελονεφρίτιδα, όπως πυρετός και πόνος. Ωστόσο, ο πόνος εντοπίζεται χαμηλά στην κάτω κοιλία και συχνά συνοδεύεται από ειδικά γυναικολογικά συμπτώματα, όπως κολπική έκκριση, δυσπαρευνία και ευαισθησία κατά την εξέταση του τραχήλου της μήτρας. Σε αντίθεση με την πυελονεφρίτιδα, η PID δεν προκαλεί πόνο στη μέση ή ουρολογικά συμπτώματα, όπως δυσουρία ή συχνουρία.

Πρόληψη Πυελονεφρίτιδας

Η πρόληψη της πυελονεφρίτιδας περιλαμβάνει:

• Καλή υγιεινή: Σωστός καθαρισμός της περιοχής των γεννητικών οργάνων.
• Επαρκής ενυδάτωση: Κατανάλωση αρκετού νερού καθημερινά.
• Αντιμετώπιση των λοιμώξεων του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος: Άμεση θεραπεία των ουρολοιμώξεων για την πρόληψη της εξάπλωσης στους νεφρούς.
• Αποφυγή καθυστέρησης της ούρησης: Τακτική κένωση της κύστης.
• Κατάλληλη χρήση καθετήρα: Μείωση του χρόνου χρήσης και σωστές αλλαγές 

Αν θες να μάθεις περισσότερα για το τι μπορείς να κάνεις για να προφυλαχθείς από ουρολοιμώξεις διάβασε αυτό το άρθρο για τη πρόληψη των ουρολοιμώξεων. 

Συμπέρασμα

Η πυελονεφρίτιδα είναι μια σοβαρή λοίμωξη των νεφρών που απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση. Η κατανόηση των αιτιών, των συμπτωμάτων και των θεραπευτικών επιλογών μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση της πάθησης. Αν υποψιάζεστε ότι έχετε πυελονεφρίτιδα, επικοινωνήστε άμεσα με τον γιατρό σας ή πηγαίνετε στο πλησιέστερο νοσοκομείο.