Η πνευμονική εμβολή είναι μια σοβαρή πάθηση που προκαλείται από την απόφραξη μιας ή περισσότερων αρτηριών στους πνεύμονες από θρόμβο αίματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο θρόμβος έχει προέλθει από τα πόδια, όπου και προυπήρχε (λόγω εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης) μέχρι να αποκολληθεί.Μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή και απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση. Υπολογίζεται ότι η επίπτωση της πνευμονικής εμβολής είναι περίπου 69 περιπτώσεις ανά 100.000 ασθενείς. Το 50% των ασθενών που προσέρχονται στα επείγοντα με πνευμονική εμβολή έχουν τη στιγμή της διάγνωσης τους και εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση στα κάτω άκρα.
Αξονική αγγειογραφία θώρακος. Διακρίνεται θρόμβος (σημειωμένος με κόκκινο) στη δεξιά πνευμονική αρτηρία (σημειωμένη με μπλε). Ο θρόμβος εμφανίζεται ως έλλειμμα πλήρωσης της αρτηρίας. Ο ασθενής έχει λάβει σκιαγραφικό, το οποίο κάνει τις αρτηρίες να εμφανίζονται έντονα λευκές.
Αίτια Πνευμονικής Εμβολής
Η πνευμονική εμβολή συνήθως προκαλείται από θρόμβους αίματος που σχηματίζονται στις φλέβες των κάτω άκρων ή της λεκάνης και μετακινούνται στους πνεύμονες. Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
- Παρατεταμένη ακινησία (π.χ. αν είστε κλινήρης λόγω χειρουργείου, τραύματος ή ασθένειας για μέρες)
- Κάπνισμα
- Χρήση αντισυλληπτικών χαπιών
- Υποκείμενος καρκίνος
- Κληρονομικές υπερπηκτικές καταστάσεις
- Οικογενειακό ιστορικό θρομβώσεων
- Πρόσφατο χειρουργείο
- Λοίμωξη με κορονοϊό
- Νοσογόνος παχυσαρκία
- Κύηση
- Χρήση ραλοξιφένης για οστεοπόρωση
Συμπτώματα Πνευμονικής Εμβολής
Τα συμπτώματα της πνευμονικής εμβολής ποικίλουν και μπορεί να κυμαίνονται από την απουσία συμπτωμάτων μέχρι την καταπληξία και τον αιφνίδιο θάνατο. Τα πιο συχνά συμπτώματα για το οποίο παραπονιούνται οι ασθενείς είναι:
- Δύσπνια.
- Ο πόνος στο στήθος, ο οποίος συνήθως έχει πλευρικό χαρακτήρα.
- Βήχας.
- Ορθόπνια.
- Αιμόπτυση.
- Συρριγμός.
- Πόνος ή και πρήξιμο στο μηρό ή στη γάμπα.
- Καρδιακή αρρυθμία, η λιποθημία.
- Πολύ σπάνια, μια διατεταμένη πνευμονική αρτηρία λόγω πνευμονικής εμβολής μπορεί να προκαλέσει βράχνιασμα της φωνής, γνωστό ως σύνδρομο Ortner.
Από την εξέταση των ασθενών μπορεί να παρατηρηθεί:
- Tαχύπνοια.
- ταχυκαρδία.
- Χαμηλος κορεσμός αίματος.
- Eνα επώδυνο και οιδηματώδες κάτω άκρο, το οποίο μπορεί να συνδέεται με την παρουσία εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης που αποκολλήθηκε και προκάλεσε την πνευμονική εμβολή.
Διάγνωση
Από τον εργαστηριακό έλεγχο χαρακτηριστικά είναι η παρουσία υπόκαπνικής αναπνευστικής αλκάλωσης στα αέρια αίματος, προϊόν της ύποξαιμίας και της ταχύπνοιας του ασθενούς, καθώς και η αύξηση των διμερών (D-Dimers) του αίματος. Επειδή υπάρχει αυξημένη αντίσταση του αίματος στην πνευμονική κυκλοφορία, μπορεί να παρατηρηθούν σημάδια κόπωσης της δεξιάς καρδιάς, δηλαδή του τμήματος της καρδιάς που αντλεί αίμα στα πνευμόνια. Έτσι, μπορεί να υπάρξει παθολογικό καρδιογράφημα (S1Q3T3 μοτίβο). Ο υπέρηχος της καρδιάς μπορεί να δείξει δυσλειτουργία των τοιχωμάτων της δεξιάς κοιλίας της καρδιάς (σημείο McConnell).
Η ακτινογραφία θώρακος συνήθως δεν είναι διαγνωστική. Το Doppler κάτω άκρων μπορεί να αναδείξει την παρουσία θρομβου στην εν τω βάθει κυκλοφορία των κάτω άκρων.
Για τη διάγνωση της πνευμονικής εμβολής ή την απόκλειση της πέραν πάσης αμφιβολίας, ο ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε αξονική αγγειογραφία θώρακος. Η εξέταση θα αναδείξει την παρουσία θρόμβου στην πνευμονική κυκλοφορία. Σε περιπτώσεις όπου η νεφρική λειτουργία του ασθενούς δεν επιτρέπει τη χορήγηση σκιαγραφικού οπότε η αξονική αγγειογραφία δεν είναι δυνατή, μια άλλη βιώσιμη εναλακτική διαγνωστική μέθοδος, ωστόσο λιγότερο ευαίσθητη, αποτελεί το σπινθηρογράφημα αιμάτωσης-αερισμού των πνευμόνων το οποίο δεν επειρεάζει τα νεφρά.
Θεραπεία
Η θεραπεία της πνευμονικής εμβολής περιλαμβάνει τα αντιπηκτικά φάρμακα, τα οποία χορηγούνται για διάστημα εβδομάδων έως και εφ’ όρου ζωής, ανάλογα με τις περιστάσεις του κάθε ασθενούς. Οι ασθενείς που χρειάζονται δια βίου αντιπηκτική αγωγή μετά από πνευμονική εμβολή συνήθως είναι εκείνοι που έχουν υψηλό κίνδυνο επανεμφάνισης, όπως ασθενείς με θρομβοφιλία, κακοήθεια, ή πολλαπλά επεισόδια πνευμονικής εμβολής. Από την άλλη πλευρά, οι ασθενείς με ένα μεμονωμένο επεισόδιο που σχετίζεται με παροδικούς παράγοντες κινδύνου, όπως μια χειρουργική επέμβαση ή παρατεταμένη ακινησία, μπορεί να χρειάζονται αντιπηκτική αγωγή μόνο για λίγους μήνες.
Σε περιπτώσεις όπου η πνευμονική εμβολή έχει προκαλέσει αιμοδυναμική αστάθεια και απειλεί άμεσα τη ζωή, ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί είτε σε χημική θρομβόλυση με τη χορήγηση TPA (tissue plasminogen activator) είτε σε μηχανική θρομβεκτομή, αν το νοσοκομείο διαθέτει τέτοια ικανότητα.
Πρόληψη
Η πρόληψη της πνευμονικής εμβολής περιλαμβάνει:
- Τακτική κίνηση: Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια μακρών ταξιδιών ή κατά την παραμονή στο κρεβάτι.
- Χρήση συμπιεστικών καλτσών: Για τη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος στα κάτω άκρα.
- Αντιπηκτικά φάρμακα: Σε άτομα με υψηλό κίνδυνο, όπως μετά από χειρουργικές επεμβάσεις.
- Υγιεινός τρόπος ζωής: Διακοπή του καπνίσματος, διατήρηση υγιούς βάρους και τακτική άσκηση.
Συμπέρασμα
Η πνευμονική εμβολή είναι μια σοβαρή πάθηση που απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση. Η κατανόηση των αιτιών, των συμπτωμάτων και των θεραπευτικών επιλογών μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση της πάθησης. Αν υποψιάζεστε ότι έχετε πνευμονική εμβολή, επικοινωνήστε άμεσα με τον γιατρό σας ή πηγαίνετε στο πλησιέστερο νοσοκομείο.
