Η πνευμονία είναι μια οξεία λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος, που προσβάλλει τις κυψελίδες και τους κατώτερους αεραγωγούς. Τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο και μπορεί να κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά, ανάλογα με την ηλικία, τη γενική κατάσταση υγείας και τον μικροοργανισμό που προκαλεί τη λοίμωξη. Στο παρόν άρθρο εστιάζουμε στα συμπτώματα της πνευμονίας.
Βήχας: Ο βήχας είναι το πιο συχνό και χαρακτηριστικό σύμπτωμα της πνευμονίας. Μπορεί να είναι παραγωγικός (με αποχρέμψεις) ή ξηρός (χωρίς αποχρέμψεις). Ο παραγωγικός βήχας υποδηλώνει συνήθως βακτηριακή λοίμωξη και συνοδεύεται από πτύελα, που είναι συχνά κίτρινα ή πράσινα. Ο ξηρός βήχας είναι συχνότερος σε ιογενείς ή άτυπες πνευμονίες και μπορεί να προηγείται του παραγωγικού στα πρώτα στάδια.
Πυρετός: Εμφανίζεται ξαφνικά και συνήθως ξεπερνά τους 38°C. Είναι αποτέλεσμα της ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος και υποδηλώνει την παρουσία φλεγμονής στον οργανισμό.
Δύσπνοια: Η δύσπνοια είναι η υποκειμενική αίσθηση ότι ο ασθενής δεν παίρνει αρκετό οξυγόνο. Στην πνευμονία, προκαλείται από τη φλεγμονή και το υγρό που συγκεντρώνεται στις κυψελίδες, εμποδίζοντας την ανταλλαγή οξυγόνου. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η κατάσταση επιδεινώνεται από τη μεταβολική οξέωση (λόγω παραγωγής γαλακτικού οξέος) ή από υπεζωκοτική συλλογή. Αυτοί οι παράγοντες οδηγούν σε υποξαιμία (χαμηλό οξυγόνο στο αίμα) και το σώμα αυξάνει την αναπνοή για να αντισταθμίσει το πρόβλημα.
Ταχύπνοια: Η ταχύπνοια (πάνω από 20 αναπνοές/λεπτό σε ενήλικες) είναι συχνή στην πνευμονία και αποτελεί απάντηση του οργανισμού στην υποξαιμία και την οξέωση. Επιπλέον, ο πυρετός συμβάλλει στην αύξηση της αναπνοής — κάθε 1°C αύξηση στη θερμοκρασία οδηγεί σε περίπου 2,6 επιπλέον αναπνοές ανά λεπτό.
Πλευριτικός πόνος: Ο πλευριτικός πόνος είναι έντονος, συνήθως μονόπλευρος πόνος στο στήθος, που επιδεινώνεται με την εισπνοή, τον βήχα ή την κίνηση. Προκαλείται από φλεγμονή του υπεζωκότα, της μεμβράνης που περιβάλλει τους πνεύμονες. Ο πόνος μπορεί να αντανακλά στον ώμο ή την άνω κοιλιά και συχνά ανακουφίζεται όταν ο ασθενής ξαπλώνει από την πάσχουσα πλευρά ή παίρνει παυσίπονα.
Ανορεξία: Η πνευμονία προκαλεί έντονη φλεγμονώδη αντίδραση, με απελευθέρωση ουσιών όπως ο TNF-α και οι ιντερλευκίνες στο αίμα. Αυτές οι ουσίες οδηγoύν σε μειωμένη όρεξη και ανορεξία.
Σύγχυση ή Λήθαργος: κυρίως σε ηλικιωμένους.
Κακουχία, κόπωση, αδυναμία
Κλινικά Ευρήματα Πνευμονίας κατά την Εξέταση
Κατά τη φυσική εξέταση ενός ασθενούς με πνευμονία, ο γιατρός μπορεί να αναγνωρίσει χαρακτηριστικά κλινικά ευρήματα που υποδηλώνουν πύκνωση του πνευμονικού ιστού λόγω της λοίμωξης.
Τι είναι η Πύκνωση;
Στην πνευμονία, πύκνωση σημαίνει ότι οι πνευμονικές Κυψελίδες ( μικρές σακούλίτσες που περιέχουν αέρα) στους πνεύμονες γεμίζουν με υγρό, πύον, αίμα ή κύτταρα φλεγμονής. Έτσι στην πνυεμονία ένα μέρος του πνεύμονα που κανονικά θα έπρεπε να είναι γεμάτο με αέρα γίνεται πιο συμπαγαγές λογο της συσσορευσης φλεγμονώδων στοιχείων.
Τα κυριότερα ευρήματα που προκύπτουν λόγω της πύκνωσης είναι:
Τρίζοντες (Crackles): Στην πνευμονία, οι τρίζοντες είναι παθολογικοί ήχοι που ακούγονται κατά την ακρόαση των πνευμόνων, κυρίως κατά την εισπνοή. Περιγράφονται ως σύντομοι, διακοπτόμενοι ήχοι, που μοιάζουν με τον ήχο που κάνουν οι τρίχες όταν τις τρίβεις ανάμεσα στα δάχτυλα σου κοντά στο αυτί, ή με τον ήχο που κάνει το βέλκρο (Velcro) όταν ανοίγει. Αυτοί οι ήχοι προκύπτουν από το άνοιγμα μικρών αεραγωγών που είχαν καταρρεύσει ή γεμίσει με υγρό και είναι ενδεικτικοί της παρουσίας εξιδρώματος μέσα στις κυψελίδες.
Ρόγχοι: Οι ρόγχοι στην πνευμονία είναι χαμηλοί, συνεχόμενοι ήχοι στους πνεύμονες, που συχνά μοιάζουν με ροχαλητό ή με “γουργουρητό”. Ακούγονται τόσο όταν ο ασθενής εισπνέει όσο και όταν εκπνέει. Προκαλούνται από τον αέρα που περνά μέσα από βλέννα ή άλλες εκκρίσεις που έχουν συσσωρευτεί στους μεγαλύτερους αεραγωγούς.
Βρογχική Αναπνοή: Φυσιολογικά, στους περιφερικούς πνευμονικούς λοβούς ακούμε ήπιους, απαλούς ανεπνευστικούς ήχους. Όταν υπάρχει πύκνωση, οι φυσιολογικοί ήχοι αντικαθίστανται από εντονότερους, σκληρότερους και πιο τραχείς ήχους, γνωστούς ως βρογχική αναπνοή. Αυτό συμβαίνει επειδή το πυκνωμένο παρέγχυμα μεταδίδει τους ήχους από τους κεντρικούς αεραγωγούς με μεγαλύτερη ευκρίνεια.
Ελάττωση Φυσιολογικών Αναπνευστικών Ήχων: Σε σοβαρές περιπτώσεις πύκνωσης ή όταν συνυπάρχει υπεζωκοτική συλλογή, οι αναπνευστικοί ήχοι μπορεί να ακούγονται εξασθενημένοι πάνω απότ το σημείο της πνευμονίας η της υπεζωκοτικής συλλογής.
Αιγοφωνία : Η αιγοφωνία είναι μια αλλαγή της φωνητικής μετάδοσης που ανιχνεύεται με το στηθοσκόπιο. Όταν ο ασθενής λέει “ιιι”, ο ήχος που ακούει ο γιατρός ακούγεται περισσότερο σαν “αιιι” ή “εεε” πάνω από περιοχές πύκνωσης. Το φαινόμενο αυτό πήρε το όνομά του από την αρχαία ελληνική λέξη “αἴξ” (τράγος), λόγω της χαρακτηριστικής τραχιάς χροιάς της φωνής που μοιάζει με το βέλασμα του τράγου. Η αιγοφωνία προκύπτει επειδή το συμπαγές, πυκνωμένο πνευμονικό παρέγχυμα ενισχύει και αλλοιώνει την αγωγή των ήχων.
Υποξαιμία: Η παθολογικά χαμηλή συγκέντρωση οξυγόνου στο αρτηριακό αίμα (SpO₂ < 90%) αποτελεί σοβαρό εύρημα που υποδηλώνει μειωμένη ικανότητα του πνεύμονα να οξυγονώσει το αίμα. Μετριέται εύκολα με ένα παλμικό οξύμετρο και σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών και θνητότητας στην πνευμονία.
