Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, γνωστό και ως καρδιακή προσβολή, είναι μια από τις πιο σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή καρδιακές καταστάσεις. Το έμφραγμα του μυοκαρδίου συμβαίνει όταν η ροή αίματος προς την καρδιά διακόπτεται ξαφνικά, συνήθως λόγω θρόμβου. Αυτό στερεί την καρδιά από οξυγόνο, προκαλώντας βλάβη στα καρδιακά κύτταρα. Αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, η καρδιά μπορεί να υποστεί μόνιμη ζημιά ή ακόμα και να επέλθει ο θάνατος.
Το έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι εξαιρετικά συχνό. Δυστυχώς στις ανεπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου, η συχνότητα των εμφραγμάτων είναι σε αύξηση λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, πάνω από 1 εκατομμύριο άνθρωποι παθαίνουν έμφραγμα κάθε χρόνο.
Αιτίες και Παθοφυσιολογία του Εμφράγματος
Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου προκαλείται συνήθως από τη ρήξη αθηρωματικής πλάκας η οποία προϋπάρχει σε μια από τις στεφανιαίες αρτηρίες. Η η ρήξη αυτή οδηγεί στον σχηματισμό θρόμβου. Αυτός ο θρόμβος μπορεί να αποφράξει πλήρως ή μερικώς την αρτηρία, διακόπτοντας την παροχή αίματος σε ένα μέρος του καρδιακού μυός τον οποίο και αρδεύει η αρτηρία αυτή. Χωρίς την παροχή αίματος τα κύτταρα της καρδιάς στερούνται οξυγόνου και αρχίζουν να νεκρώνονται, προκαλώντας ετσί το έμφραγμα.
Παράγοντες Κινδύνου για Έμφραγμα του Μυοκαρδίου
Ορισμένοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου είναι όπως:
- Υψηλή αρτηριακή πίεση (Υπέρταση)
- Υψηλή χοληστερόλη
- Κάπνισμα
- Σακχαρώδης Διαβήτης
- Παχυσαρκία
- Καθιστική ζωή (Έλλειψη σωματικής άσκησης)
- Κακή διατροφή
- Στρες
- Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
- Οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακών παθήσεων
- Ηλικία
- Άνδρες: Αυξημένος κίνδυνος μετά την ηλικία των 45 ετών
- Γυναίκες: Αυξημένος κίνδυνος μετά την ηλικία των 55 ετών ή μετά την εμμηνόπαυση
- Φύλο (Οι άνδρες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σε νεότερη ηλικία)
- Μεταβολικό Σύνδρομο
- Υπνική Άπνοια
Συμπτώματα Εμφράγματος του Μυοκαρδίου
Τα συμπτώματα ενός εμφράγματος μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Έντονος πόνος στο στήθος: Συνήθως περιγράφεται ως αίσθηση πίεσης ή βάρος στο στήθος αλλά ο πόνος μπορεί να είναι και διαξιφιστικός η συσφικτικός. Ο πόνος μπορεί να αντανακλα στον ώμο, το χέρι, το λαιμό ή την πλάτη.
- Δύσπνοια: Δυσκολία στην αναπνοή.
- Εφίδρωση: Κρύος ιδρώτας και αίσθημα άγχους.
- Ναυτία ή εμετός: Κάποιοι ασθενείς μπορεί να αισθανθούν ναυτία ή να κάνουν εμετό.
- Κόπωση και αδυναμία: Αίσθημα εξάντλησης χωρίς προφανή λόγο.
Διαγνωστικές Εξετάσεις για Έμφραγμα του Μυοκαρδίου
Για τη διάγνωση ή τον αποκλεισμό του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου, οι αρχικές εξετάσεις είναι:
- Ηλεκτροκαρδιογράφημα: Καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς. Το ηλεκτροκαρδιογράφημα είναι το πρώτο εργαλείο που χρησιμοποιείται για τη διάγνωση του εμφράγματος, βοηθώντας στη διαφοροποίηση μεταξύ STEMI και NSTEMI.
- Τροπονίνη: Η τροπονίνη είναι ένα ένζυμο που απελευθερώνεται στο αίμα όταν υπάρχει ζημιά στον καρδιακό μυ. Η αύξηση των επιπέδων τροπονίνης είναι ένας από τους πιο αξιόπιστους δείκτες εμφράγματος και αυξάνεται τόσο στο STEMI όσο και στο NSTEMI.
- Κρεατινική κινάση (CK-MB)/ Γαλακτική αφυδρογονάση (LDH): Η CK-MB και η LDH είναι ένζυμα που αυξάνονται στο αίμα μετά από καρδιακή βλάβη. Επειδή είναι λιγότερο ειδικά και ευαίσθητα από την τροπονίνη και επειδή παίρνει αρκετές ώρες μέχρι να θετικοποιηθούν δε χρησιμοποιούνται πλέον συχνά στην καθημερινή κλινική πράξη.
- Υπερηχογράφημα καρδιάς (Echo): Το υπερηχογράφημα μπορεί να δείξει περιοχές της καρδιάς που δεν συσπώνται φυσιολογικά, υποδεικνύοντας την περιοχή του μυοκαρδίου που έχει υποστεί ζημιά.
Οξύ Έμφραγμα του Μυοκαρδίου: Οι Δύο Μορφές του
Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου διακρίνεται σε δύο κύριες μορφές βάσει των ευρημάτων στο ηλεκτροκαρδιογράφημα: το STEMI (ST Elevation Myocardial Infarction ή έμφραγμα με ανάσπαση του ST διαστήματος στο ηλεκτροκαρδιογράφημα,) και το NSTEMI (Non-ST Elevation Myocardial Infarction ή έμφραγμα χωρίς ανάσπαση του ST στο ηλεκτροκαρδιογράφημα). Και οι δύο μορφές αντιπροσωπεύουν βλάβη της καρδιάς λόγω ανεπαρκούς παροχής αίματος, αλλά διαφέρουν ως προς τα ευρήματα στο ηλεκτροκαρδιογράφημα, τη βαρύτητα της βλάβης και την άμεση ανάγκη για θεραπεία.
STEMI (ST Elevation Myocardial Infarction): Στο STEMI (προφέρεται ΣΤΕΜΙ), το ηλεκτροκαρδιογράφημα δείχνει χαρακτηριστική ανύψωση του ST-διαστήματος. Αυτό υποδηλώνει μια πλήρη απόφραξη μιας κύριας στεφανιαίας αρτηρίας, που προκαλεί εκτεταμένη βλάβη στον καρδιακό μυ. Το STEMI απαιτεί άμεση ιατρική επέμβαση για την αποκατάσταση της ροής του αίματος με αγγειοπλαστική ιδανικά εντός 90 λεπτών από την εμφάνηση των συμπτωμάτων.
NSTEMI (Non-ST Elevation Myocardial Infarction): Στο NSTEMI (προφέρεται Νον-ΣΤΕΜΙ), δεν παρατηρείται ανύψωση του ST-διαστήματος στο ηλεκτροκαρδιογράφημα, αλλά μπορεί να υπάρχουν άλλες ανωμαλίες, όπως κατασπασεις του ST-διαστήματος ή ανεστραμμένα κύματα T. Το NSTEMI προκύπτει από μερική απόφραξη της αρτηρίας και η βλάβη στον καρδιακό μυ είναι λιγότερο εκτεταμένη σε σύγκριση με το STEMI. Αν και η κατάσταση είναι επίσεις σοβαρή, δεν απαιτεί μια τόσο επείγουσα προσέγγιση με αγγειοπλαστική εντός 90 λεπτών όπως το STEMI.
Ακολουθεί μια λίστα με όλες τις βασικές διαφορές μεταξύ του STEMI και του NSTEMI
| Διαφορά | STEMI | NSTEMI |
|---|---|---|
| Ηλεκτροκαρδιογραφικά Ευρήματα | Ανύψωση του ST-διαστήματος | Κατασπάσεις του ST-διαστήματος ή ανεστραμμένα κύματα T |
| Βαθμός Απόφραξης Αρτηρίας | Πλήρης απόφραξη | Μερική απόφραξη |
| Ζημιά στον Μυοκάρδιο | Εκτεταμένη | Περιορισμένη |
| Αναγκαιότητα Άμεσης Θεραπείας | Εξαιρετικά επείγουσα (άμεση αγγειοπλαστική ή θρομβόλυση). Στόχος για door-to-balloon < 90 λεπτά | Επείγον άλλο όχι όπως το STEMI |
| Θεραπεία | Aγγειοπλαστική +Φαρμακευτική αγωγή | Aγγειοπλαστική +Φαρμακευτική αγωγή |
| Επίπεδα Τροπονίνης | Αυξημένα | Αυξημένα |
| Πρόγνωση | Συχνά πιο σοβαρή λόγω εκτεταμένης ζημιάς | Συνήθως καλύτερη, αλλά εξακολουθεί να είναι σοβαρή κατάσταση |
| Κίνδυνος Επιπλοκών | Υψηλός κίνδυνος για καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες, και θάνατο | Κίνδυνος για επιπλοκές, αλλά συνήθως χαμηλότερος από το STEMI |
H Aρχική Θεραπεία του Εμφράγματος του Μυοκαρδίου
Η αρχική ιατρική θεραπεία για κάποιον που παρουσιάζεται στα επείγοντα με υποψία καρδιακής προσβολής (οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου) είναι κρίσιμη για τη σταθεροποίηση του ασθενούς και τη μείωση της βλάβης στον καρδιακό μυ. Αυτή η θεραπεία στοχεύει στην αποκατάσταση της ροής του αίματος, στην πρόληψη περαιτέρω θρόμβωσης και στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Δεν είναι η όμως η οριστική θεραπεία. Η οριστική θεραπεία θα δοθεί με την επαναφορά της αιμάτωσης του αποφραγμένου στεφανιαίου αγγείου μέσω αγγειοπλαστικής. Ακολουθούν τα βασικά στοιχεία της αρχικής θεραπείας:
- Ασπιρίνη: Η ασπιρίνη είναι ένα αντιαιμοπεταλιακό φάρμακο που χορηγείται άμεσα για να μειώσει τη συσσώρευση των αιμοπεταλίων και να αποτρέψει τον σχηματισμό ή την επέκταση θρόμβων στις στεφανιαίες αρτηρίες. Συνήθως χορηγείται σε δόση 160-325 mg.
- Νιτρογλυκερίνη:Η νιτρογλυκερίνη χορηγείται για να διευρύνει τις στεφανιαίες αρτηρίες και να βελτιώσει τη ροή του αίματος προς τον καρδιακό μυ. Επίσης, βοηθά στην ανακούφιση του πόνου στο στήθος (στηθάγχη). Μπορεί να χορηγηθεί υπογλώσσια, ενδοφλέβια ή μέσω δερματικού επιθέματος.
- Οξυγόνο: Εάν ο ασθενής παρουσιάζει υποξαιμία (χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στο αίμα), χορηγείται οξυγόνο για να βελτιωθεί η παροχή οξυγόνου στον καρδιακό μυ και να μειωθεί η βλάβη.
- Μορφίνη: Η μορφίνη μπορεί να χορηγηθεί για την ανακούφιση του πόνου και του άγχους. Βοηθά επίσης στη μείωση του καρδιακού έργου και της κατανάλωσης οξυγόνου από την καρδιά.
- Αντιπηκτικά Φάρμακα (Heparin):Η ηπαρίνη (ενδοφλέβια ή υποδόρια) χρησιμοποιείται για την αποτροπή του σχηματισμού νέων θρόμβων και για τη σταθεροποίηση του υπάρχοντος θρόμβου.
- Βήτα-αναστολείς (Beta-blockers):Οι βήτα-αναστολείς μειώνουν τον καρδιακό ρυθμό, την αρτηριακή πίεση και τη ζήτηση οξυγόνου από την καρδιά, συμβάλλοντας στη μείωση της βλάβης του μυοκαρδίου.
- P2Y12 Αναστολείς (Clopidogrel, Prasugrel, Ticagrelor):Αυτά τα φάρμακα χορηγούνται μαζί με την ασπιρίνη για να παρέχουν ισχυρότερη αντιαιμοπεταλιακή δράση και να μειώσουν τον κίνδυνο θρομβώσεων.
- Στατίνες:Οι στατίνες χορηγούνται για να μειώσουν τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης και να σταθεροποιήσουν τις αθηρωματικές πλάκες.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ανεξαρτήτως της αρχικής ιατρικής θεραπείας, θα χρειαστεί καρδιακός καθετηριασμός, δεδομένου ότι υπάρχει απόφραξη που πρέπει να διορθωθεί.
Οριστική Θεραπεία του Εμφράγματος του Μυοκαρδίου
Η αρχική θεραπεία εφαρμόζεται ταυτόχρονα με την εκτίμηση του ασθενούς για επείγουσα επαναιμάτωση (αγγειοπλαστική ή θρομβόλυση), ιδίως εάν διαγνωστεί STEMI. Η γρήγορη και αποτελεσματική έναρξη της θεραπείας μπορεί να σώσει ζωές και να μειώσει σημαντικά τις επιπλοκές.
Η σημασία της Πρωτογενούς Αγγειοπλαστικής στο Οξύ Έμφραγμα του Μυοκαρδίου
Στο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου (acute MI), η κύρια θεραπεία για την αποκατάσταση της αιματικής ροής στις αποφραγμένες στεφανιαίες αρτηρίες είναι η πρωτογενής αγγειοπλαστική (primary PCI). Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα:
- Αγγειοπλαστική με Μπαλόνι (Balloon Angioplasty):
Τοποθετείται ένας καθετήρας με μπαλόνι στο σημείο της απόφραξης. Το μπαλόνι φουσκώνεται για να διευρύνει την αρτηρία και να αποκαταστήσει τη ροή του αίματος. - Αναρρόφηση Θρόμβου (Clot Aspiration):
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ειδικός καθετήρας για την αναρρόφηση του θρόμβου πριν ή κατά τη διάρκεια της αγγειοπλαστικής με μπαλόνι. Ωστόσο, η χρήση της θρομβεκτομής δεν είναι ρουτίνα λόγο επιπλοκών και εξαρτάται από τη φύση του θρόμβου και την κλινική κατάσταση του ασθενούς. - Τοποθέτηση Στεντ (Stent Deployment):
Μετά την αγγειοπλαστική με μπαλόνι, συνήθως τοποθετείται ένα στεντ (ενδοπρόθεση) για να διατηρήσει την αρτηρία ανοιχτή και να αποτρέψει την επαναστένωση του αγγείου.
Είναι κρίσιμο η διαδικασία αυτή σε περιπτώσεις STEMI να πραγματοποιηθεί όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Ο στόχος είναι ο χρόνος από την άφιξη του ασθενούς στο νοσοκομείο μέχρι την αγγειοπλαστική (door-to-balloon time) να μην υπερβαίνει τα 90 λεπτά. Αυτό συμβαίνει γιατί “ο χρόνος είναι μυς” – όσο περισσότερο καθυστερεί η αποκατάσταση της ροής του αίματος, τόσο περισσότερος καρδιακός μυς νεκρώνεται.
Ο Ρόλος της Θρομβόλυσης στο Οξύ Έμφραγμα του Μυοκαρδίου
Η θρομβόλυση είναι μια θεραπεία που περιλαμβάνει τη χρήση ενδοφλέβιων φαρμάκων για τη διάλυση των θρόμβων στο αίμα. Αποτελεί μια εναλλακτική λύση στην αγγειοπλαστική σε περιπτώσεις όπου η αγγειοπλαστική δεν είναι άμεσα διαθέσιμη. Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι η θρομβόλυση είναι σαφώς υποδεέστερη της αγγειοπλαστικής στις περιπτώσεις STEMI και αντενδείκνυται στις περιπτώσεις Non-STEMI.
Επιπλοκές του Εμφράγματος του Μυοκαρδίου
Εάν το έμφραγμα του μυοκαρδίου δεν αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά, μπορεί να προκύψουν σοβαρές επιπλοκές, όπως:
- Καρδιακή ανεπάρκεια: Μόνιμη βλάβη στον καρδιακό μυ μπορεί να οδηγήσει σε ανικανότητα της καρδιάς να αντλεί επαρκώς αίμα στο σώμα.
- Αρρυθμίες: Οι ανωμαλίες στον καρδιακό ρυθμό μπορεί να είναι θανατηφόρες και απαιτούν άμεση αντιμετώπιση.
- Ρήξη του μυοκαρδίου: Σε σοβαρές περιπτώσεις, το τοίχωμα της καρδιάς μπορεί να υποστεί ρήξη, κάτι που συνήθως είναι θανατηφόρο.
- Καρδιογενές σοκ: Η καρδιά δεν μπορεί να παρέχει αρκετό αίμα στα όργανα, οδηγώντας σε σοβαρή υπόταση και οργανική ανεπάρκεια.
Αν υποψιάζεστε ότι περνάτε έμφραγμα
Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι μια κατάσταση που απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα. Η γρήγορη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να σώσει ζωές και να μειώσει τη μακροχρόνια ζημιά στην καρδιά. Εάν υποψιάζεστε ότι εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο περναέι έμφραγμα, ζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια ή διαβάστε εδώ για να μάθετε ποιες πρέπει να είναι οι επόμενες ενέργειές σας.
