Τι είναι η οξεία εκκολπωματίτιδα και ποια η διαφορά από την εκκολπωμάτωση;
Η οξεία εκκολπωματίτιδα είναι η φλεγμονή ή και η λοίμωξη ενός ή περισσότερων εκκολπωμάτων στο παχύ έντερο.
Τα εκκολπώματα είναι μικρές σακοειδείς προεκβολές που σχηματίζονται στο τοίχωμα του παχέος εντέρου.
Η εκκολπωμάτωση είναι διαφορετική από την εκκολπωματίτιδα. Η εκκολπωμάτωση είναι απλώς η παρουσία εκκολπωμάτων στο παχύ έντερο χωρίς φλεγμονή ή λοίμωξη. Αντίθετα, η εκκολπωματίτιδα είναι η φλεγμονή ή και η μόλυνση αυτών των εκκολπωμάτων.
Η εκκολπωματίτιδα συμβαίνει πάντοτε σε έδαφος εκκολπωμάτωσης, διότι δεν μπορεί να υπάρξει φλεγμονή σε ένα εκκόλπωμα εάν δεν υπάρχει πρώτα το ίδιο το εκκόλπωμα.
Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για την οξεία εκκολπωματίτιδα.Εάν θα ήθελες να μάθεις περισσότερα για τα εκκολπώματα και πώς δημιουργούνται, μπορείς να ακολουθήσεις αυτόν τον σύνδεσμο: Εκκολπώματα και Εκκολπωμάτωση: Τι είναι και πώς σχηματίζονται.
Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που έχουν εκκολπωμάτωση δεν θα εμφανίσουν ποτέ εκκολπωματίτιδα.
Πώς Αναπτύσσεται η Οξεία Εκκολπωματίτιδα
Η οξεία εκκολπωματίτιδα ξεκινά όταν ένα εκκόλπωμα στο τοίχωμα του παχέος εντέρου φλεγμαίνει ή μολύνεται. Το εκκόλπωμα μπορεί να φράξει από κοπρανώδες υλικό ή υπολείμματα τροφής, προκαλώντας αύξηση της πίεσης μέσα στο εκκόλπωμα. Αυτή η πίεση μειώνει την αιμάτωση της περιοχής και ευνοεί τη μικροβιακή ανάπτυξη.
Η μικροβιακή μόλυνση και η μηχανική πίεση οδηγούν σε:
- Τοπική φλεγμονή γύρω από το εκκόλπωμα.
- Οίδημα (πρήξιμο) του εντερικού τοιχώματος.
- Μικρο-διάτρηση του εκκολπώματος σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, με αποτέλεσμα την εξάπλωση μικροβίων στον περιβάλλοντα ιστό.
Ανάλογα με την ένταση της φλεγμονής, ο ασθενής μπορεί να εμφανίσει πόνο, πυρετό και πεπτικά συμπτώματα. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να αναπτυχθούν αποστήματα, συρίγγια ή ακόμα και διάτρηση του εντέρου που οδηγεί σε περιτονίτιδα.
Πόσο συχνή είναι η οξεία εκκολπωματίτιδα;
Αν και η εκκολπωμάτωση είναι μια πολύ συχνή κατάσταση, με περίπου το 60% των ανθρώπων άνω των 60 ετών να έχουν εκκολπώματα στο παχύ έντερο, η οξεία εκκολπωματίτιδα είναι πολύ λιγότερο συχνή.
Μόνο ένα μικρό ποσοστό των ανθρώπων με εκκολπωμάτωση θα εμφανίσει συμπτώματα εκκολπωματίτιδας. Εκτιμάται ότι ο συνολικός κίνδυνος εμφάνισης οξείας εκκολπωματίτιδας κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου με εκκολπωμάτωση είναι περίπου 10% έως 25%, με τη συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων να μην εκδηλώνει ποτέ συμπτώματα.
Ακόμη και σε όσους εμφανίσουν ένα πρώτο επεισόδιο εκκολπωματίτιδας, μόνο περίπου 20% των ασθενών θα εμφανίσουν στο μέλλον υποτροπή, δηλαδή επαναλαμβανόμενο επεισόδιο εκκολπωματίτιδας.
Βέβαια, αξίζει να επισημανθεί ότι ο κίνδυνος υποτροπής αυξάνεται με κάθε νέο επεισόδιο οξείας εκκολπωματίτιδας.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Γαστρεντερολογική Εταιρεία (AGA), ο κίνδυνος υποτροπής μετά το πρώτο επεισόδιο εκτιμάται περίπου στο 20% μέσα σε 10 χρόνια.
Μετά από δεύτερο επεισόδιο, ο κίνδυνος υποτροπής είναι περίπου 18% στον πρώτο χρόνο και φτάνει το 55% στα 10 χρόνια.
Μετά από τρίτο επεισόδιο, ο κίνδυνος υποτροπής ανέρχεται σε περίπου 40% μέσα σε 3 χρόνια.
Ποια είναι τα συμπτώματα της οξείας εκκολπωματίτιδας;
Η οξεία εκκολπωματίτιδα εμφανίζεται συνήθως με ξαφνικά και έντονα συμπτώματα που σχετίζονται με τη φλεγμονή ή τη λοίμωξη των εκκολπωμάτων στο παχύ έντερο. Τα πιο συχνά συμπτώματα και τα ποσοστά εμφάνισής τους είναι τα εξής:
- Πόνος στην κάτω αριστερή κοιλιακή χώρα: Είναι το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα και παρατηρείται σε περίπου 70% έως 100% των ασθενών. Ο πόνος είναι συνήθως σταθερός και αυξάνεται προοδευτικά. Στις περισσότερες περιπτώσεις εντοπίζεται στην κάτω αριστερή πλευρά της κοιλιάς, επειδή εκεί βρίσκονται συχνότερα τα εκκολπώματα (κυρίως στο σιγμοειδές έντερο). Ανάλογα όμως με τη θέση των εκκολπωμάτων, ο πόνος μπορεί να εμφανιστεί και σε άλλα σημεία της κοιλιάς.
- Πυρετός: Εμφανίζεται σε περίπου 50% έως 70% των περιπτώσεων. Ο πυρετός υποδηλώνει την παρουσία φλεγμονής ή ακόμα και λοίμωξης στους ιστούς γύρω από το πάσχον τμήμα του εντέρου.
- Ναυτία και έμετος: Αναφέρονται από περίπου 50% έως 86% των ασθενών. Αυτά τα συμπτώματα οφείλονται σε τοπικό ερεθισμό του εντέρου ή σε μερική απόφραξη λόγω φλεγμονής και οιδήματος.
- Αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου: Διάρροια ή δυσκοιλιότητα καταγράφονται σε περίπου 20% έως 50% των ασθενών. Η φλεγμονή μπορεί να επηρεάσει την κινητικότητα του εντέρου και να προκαλέσει είτε αυξημένη είτε μειωμένη αποβολή κοπράνων.
Ποια είναι τα εργαστηριακά και απεικονιστικά ευρήματα της οξείας εκκολπωματίτιδας;
Η διάγνωση της οξείας εκκολπωματίτιδας βασίζεται σε συνδυασμό κλινικών, εργαστηριακών και απεικονιστικών ευρημάτων.
Εργαστηριακά ευρήματα
Οι εργαστηριακές εξετάσεις δεν είναι από μόνες τους διαγνωστικές, αλλά βοηθούν σημαντικά στην εκτίμηση της φλεγμονής και της βαρύτητας της κατάστασης. Τα συνηθέστερα ευρήματα είναι:
- Λευκοκυττάρωση: Αυξημένος αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων παρατηρείται στο 70% έως 90% των ασθενών, υποδηλώνοντας φλεγμονώδη ή λοιμώδη διαδικασία.
- Αυξημένη C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP): Είναι ένας ευαίσθητος δείκτης φλεγμονής που σχεδόν πάντα ανευρίσκεται αυξημένος σε οξεία εκκολπωματίτιδα. Υψηλά επίπεδα CRP σχετίζονται και με πιο σοβαρή νόσο.
- Άλλα ευρήματα: Μπορεί να υπάρχει ήπια αύξηση των δεικτών φλεγμονής όπως ή ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ), ενώ εξετάσεις ούρων γίνονται για να αποκλειστεί λοίμωξη του ουροποιητικού που μπορεί να έχει παρόμοια συμπτώματα.
Απεικονιστικά ευρήματα
Η υπολογιστική τομογραφία (CT) της κοιλιάς και της πυέλου με ενδοφλέβιο σκιαγραφικό θεωρείται η απεικονιστική εξέταση εκλογής για τη διάγνωση της οξείας εκκολπωματίτιδας, με ευαισθησία και ειδικότητα άνω του 95%.
Eυρήματα στην αξονική τομογραφία μπορεί περιλαμβάνουν:
Άλλες απεικονιστικές μέθοδοι:
- Υπερηχογράφημα κοιλίας: Μπορεί να βοηθήσει σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδίως σε νέα ή λεπτόσωμα άτομα, αλλά συνήθως δεν είναι χρήσιμη εξέταση.
- Μαγνητική τομογραφία (MRI): Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ. εγκυμοσύνη), αλλά δεν είναι συνήθης πρώτη επιλογή.
- Ακτινογραφία κοιλίας: Μπορεί να δείξει αέρα στην κοιλιά σε περίπτωση διάτρησης, αλλά γενικά έχει περιορισμένη αξία.
Ποια είναι η θεραπεία της οξείας εκκολπωματίτιδας;
Η θεραπεία της οξείας εκκολπωματίτιδας εξαρτάται από το αν πρόκειται για μη επιπλεγμένη ή επιπλεγμένη μορφή της νόσου.
Μη Επιπλεγμένη Οξεία Εκκολπωματίτιδα
Σε μη επιπλεγμένες μορφές οξείας εκκολπωματίτιδας και σε ασθενείς με μέτρια ή ελαφρά συμπτώματα, η αντιμετώπιση μπορεί να γίνει χωρίς νοσηλεία, με από του στόματος αντιβιοτική αγωγή και προσεκτική παρακολούθηση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, επειδή σε αυτές τις περιπτώσεις η οξεία εκκολπωματίτιδα τείνει να είναι αυτοπεριοριζόμενη, η Αμερικανική Γαστρεντερολογική Εταιρεία (AGA) συστήνει ότι στους μη ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς τα αντιβιοτικά μπορούν ακόμα και να παραλειφθούν. Αυτή η σύσταση βασίζεται σε τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές που έδειξαν ότι δεν υπάρχει σημαντική διαφορά στα αποτελέσματα — όπως ο χρόνος ανάρρωσης, ο κίνδυνος επανεισαγωγής στο νοσοκομείο, η εξέλιξη σε επιπλοκές ή η ανάγκη για χειρουργείο — μεταξύ ασθενών που έλαβαν και αυτών που δεν έλαβαν αντιβιοτικά.
Εάν αποφασιστεί η χρήση αντιβιοτικών, συνηθισμένες από του στόματος επιλογές είναι:
- Αμοξικιλλίνη/Κλαβουλανικό ή
- Συνδυασμοί όπως Σιπροφλοξασίνη και Μετρονιδαζόλη,
για διάρκεια 4-7 ημερών.
Παράλληλα, συνιστάται ήπια δίαιτα (συνήθως αρχικά υγρές ή χαμηλής περιεκτικότητας σε ίνες τροφές) και στενή παρακολούθηση της κλινικής πορείας.
Θεραπεία της επιπλεγμένης οξείας εκκολπωματίτιδας
Η επιπλεγμένη οξεία εκκολπωματίτιδα περιλαμβάνει περιπτώσεις με αποστήματα, διάτρηση, απόφραξη, συρίγγια ή σήψη.
Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται νοσηλεία. Χορηγούνται ενδοφλέβια αντιβιοτικά ευρέος φάσματος που καλύπτουν αναερόβια και Gram-αρνητικά βακτήρια. Συχνές επιλογές είναι συνδυασμοί β-λακτάμες σε συνδυασμό με αναστολείς των β-λακταμασών (όπως η πιπερακιλλίνη/ταζομπακτάμη),ή Κεφαλοσπορίνες σε συνδυασμό με μετρονιδαζόλη, ήσιπροφλοξασίνη με μετρονιδαζόλη.
- Παρέχεται επίσης ενδοφλέβια ενυδάτωση, αναλγησία, και σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται εντερική ανάπαυση (διακοπή σίτισης από το στόμα).
Διαχείριση αποστημάτων
- Μικρά αποστήματα (<3 cm) μπορεί να αντιμετωπιστούν μόνο με αντιβιοτικά.
- Μεγαλύτερα αποστήματα (>3 cm) συνήθως απαιτούν διαδερμική παροχέτευση υπό καθοδήγηση αξονικής τομογραφίας.
Χειρουργική Αντιμετώπιση στην Οξεία Εκκολπωματίτιδα
Περίπου 15-30% των ασθενών που εισάγονται με οξεία εκκολπωματίτιδα θα χρειαστούν χειρουργική επέμβαση κατά την διάρκεια της νοσηλείας τους. Αυτό το ποσοστό αφορά περιπτώσεις όπου αποτυγχάνει η συντηρητική θεραπεία ή υπάρχουν επιπλοκές όπως απόστημα, διάτρηση ή γενικευμένη περιτονίτιδα.
Η χειρουργική επέμβαση είναι αναγκαία σε σοβαρές καταστάσεις, όπως:
Η χειρουργική θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει:
- Αφαίρεση του τμήματος του εντέρου που φέρει τα εκκολπώματα.
- Παροχέτευση αποστημάτων ή συλλογών, εφόσον υπάρχουν.
Οι χειρουργοί καταβάλλουν προσπάθεια να διατηρήσουν τη συνέχεια του εντέρου με πρωτογενή αναστόμωση. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, ιδίως όταν υπάρχουν επιπλοκές όπως γενικευμένη περιτονίτιδα ή αιμοδυναμική αστάθεια. Σε τέτοιες περιπτώσεις πραγματοποιείται κολοστομία ή ειλεοστομία (δημιουργία στομίας), με προγραμματισμένη δευτερογενή αποκατάσταση της συνέχειας του εντέρου σε μεταγενέστερο χρόνο.
Παρακολούθηση μετά από Επεισόδιο Οξείας Εκκολπωματίτιδας
Μετά την ανάρρωση από ένα επεισόδιο οξείας εκκολπωματίτιδας, πρέπει να γίνει κολονοσκόπηση για να αποκλειστεί η πιθανότητα ύπαρξης υποκείμενης κακοήθειας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί σε κάποιες περιπτώσεις ο καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί να μιμηθεί εκκολπωματίτιδα, εμφανίζοντας παρόμοια συμπτώματα ή απεικονιστικά ευρήματα, όπως πάχυνση του εντερικού τοιχώματος. Η κολονοσκόπηση πρέπει να γίνεται περίπου 6-8 εβδομάδες μετά την πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων. Αν η εξέταση γίνει νωρίτερα, όσο υπάρχει ενεργή φλεγμονή, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να προκληθεί διάτρηση του εντέρου.
Διατροφή στην Οξεία Εκκολπωματίτιδα
Η διατροφή αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στη θεραπεία της οξείας εκκολπωματίτιδας. Η σωστή διατροφική προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της φλεγμονής, στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην ταχύτερη ανάρρωση του ασθενούς. Διαβάσετε το αναλυτικό άρθρο σχετικά με το πώς πρέπει να σιτίζεται κάποιος που πάσχει από οξεία εκκολπωματίτιδα.
