Η καρδιά έχει σχήμα κώνου και είναι περίπου στο μέγεθος της γροθιάς σας. Βρίσκεται ανάμεσα στους πνεύμονες, ακριβώς πίσω από το στέρνο, και η κορυφή του κώνου δείχνει προς τα αριστερά. Στους περισσότερους ανθρώπους, η καρδιά βρίσκεται ελαφρώς αριστερά του κέντρου του θώρακα. Η καρδιά ενός ενήλικου ανθρώπου έχει μέγεθος περίπου 12-14 εκατοστά σε μήκος και ζυγίζει περίπου 250-350 γραμμάρια. Αυτό βέβαια μεταβάλλεται ανάλογα με το φύλο και τη σωματική διάπλαση του καθενός. Συνήθως οι άνδρες έχουν ελαφρώς μεγαλύτερη καρδιά από τις γυναίκες.
Σε αυτό το άρθρο θα συζητήσουμε για την ανατομία της καρδιάς, δηλαδή από ποια μέρη αποτελείται και ποια είναι η λειτουργία καθενός από αυτά τα μέρη. Η κατανόηση της ανατομίας της καρδιάς είναι θεμελιώδης για να καταλάβουμε πώς αυτή η σημαντική αντλία του σώματός μας λειτουργεί αδιάκοπα για να διατηρήσει τη ζωή
Ποιος Eίναι ο Pόλος της Kαρδιάς
Η καρδιά είναι ένας μεγάλος μυς που λειτουργεί σαν αντλία. Κάθε φορά που συσπάται, σπρώχνει το αίμα μέσα από τα αγγεία σε όλο το σώμα. Αυτή η λειτουργία είναι πολύ σημαντική γιατί το αίμα μεταφέρει οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά σε κάθε γωνιά του σώματός μας. Χωρίς την καρδιά, αυτή η διαδικασία δεν θα ήταν δυνατή, και η ζωή δεν θα μπορούσε να διατηρηθεί
Για να είμαστε πιο ακριβείς, η καρδιά δεν είναι μία αντλία αλλά δύο. Στην ουσία η καρδιά αποτελείται από μια δεξιά και μια αριστερή αντλία.
- Η δεξιά αντλία (Δεξιά Καρδιά) αναλαμβάνει να πάρει το φλεβικό αίμα, το οποίο είναι φτωχό σε οξυγόνο, από το σώμα και να το στείλει στους πνεύμονες, όπου θα εμπλουτιστεί με οξυγόνο. Αυτή η διαδρομή ονομάζεται μικρή κυκλοφορία (ή δεξιά κυκλοφορία), επειδή το αίμα κάνει μια σχετικά μικρή διαδρομή μεταξύ της καρδιάς και των πνευμόνων.
- Η αριστερή αντλία (Αριστερή Καρδιά) είναι υπεύθυνη για τη λήψη του αρτηριακού αίματος από τους πνεύμονες, που είναι πλούσιο σε οξυγόνο, και να το στείλει σε όλο το σώμα. Αυτή η διαδρομή ονομάζεται μεγάλη κυκλοφορία (η αριστερή κυκλοφορία), επειδή το αίμα πρέπει να ταξιδέψει πολύ μεγαλύτερη απόσταση για να φτάσει σε όλα τα μέρη του σώματος.
Η Aνατομία της Kαρδιάς
Η καρδιά αποτελείται από τέσσερις κοιλότητες: δύο κόλπους και δύο κοιλίες, καθώς και τέσσερις βαλβίδες. Οι κοιλότητες της καρδιάς γεμίζουν με αίμα όταν τα μυϊκά τοίχώματα της χαλαρώνουν. Η καρδία σπρώχνει το αίμα προς τα εμπρός όταν οι μύες που την σχηματίζουν συσπώνται. Οι βαλβίδες της καρδιάς παίζουν κρίσιμο ρόλο, καθώς αποτρέπουν την παλινδρόμηση του αίματος προς την αντίθετη κατεύθυνση κατά τη διάρκεια της σύσπασης των κοιλοτήτων, επιτρέποντας στο αίμα να ρέει μόνο προς τη σωστή κατεύθυνση, δηλαδή από τον ένα θάλαμο στον επόμενο.
Οι Κοιλότητες της Καρδιάς
Η καρδιά χωρίζεται σε τέσσερις κοιλότητες που παίζουν διαφορετικούς, αλλά αλληλένδετους ρόλους στην κυκλοφορία του αίματος. Οι δύο ανώτερες κοιλότητες ονομάζονται κόλποι (αριστερός και δεξιός), ενώ οι δύο κατώτερες κοιλότητες είναι οι κοιλίες (αριστερή και δεξιά). Οι κόλποι δέχονται το αίμα που επιστρέφει στην καρδιά, ενώ οι κοιλίες αντλούν το αίμα είτε στους πνεύμονες είτε στο υπόλοιπο σώμα.
Ο δεξιός κόλπος βρίσκεται στο πάνω δεξιά τμήμα της καρδιάς και δέχεται το φλεβικό αίμα που επιστρέφει από το σώμα μέσω της άνω και κάτω κοίλης φλέβας. Αυτό το αίμα είναι φτωχό σε οξυγόνο, καθώς έχει ήδη περάσει από τους ιστούς και τα όργανα. Από τον δεξιό κόλπο, το αίμα ρέει στη δεξιά κοιλία μέσω της τριγλώχινας βαλβίδας.
Η δεξιά κοιλία βρίσκεται κάτω από τον δεξιό κόλπο και είναι υπεύθυνη για την αποστολή του φλεβικού αίματος στους πνεύμονες μέσω της πνευμονικής αρτηρίας. Στους πνεύμονες, το αίμα εμπλουτίζεται με οξυγόνο και ετοιμάζεται να επιστρέψει στην καρδιά. Η δεξιά κοιλία έχει λεπτότερο μυϊκό τοίχωμα σε σχέση με την αριστερή (άρα έιναι και ασθενέστερη). Αυτό είναι λογικό καθώς χρειάζεται να στείλει το αίμα σε μικρότερη απόσταση, δηλαδή μέχρι τους πνεύμονες σε συγκριση με την αριστερή κοιλία.
Ο αριστερός κόλπος βρίσκεται στο πάνω αριστερό τμήμα της καρδιάς και δέχεται το οξυγονωμένο αίμα από τους πνεύμονες μέσω των πνευμονικών φλεβών. Ο αριστερός κόλπος λειτουργεί ως δεξαμενή, έτοιμος να στείλει το οξυγονωμένο αίμα στην αριστερή κοιλία για να διοχετευτεί στο υπόλοιπο σώμα.
Η αριστερή κοιλία είναι η πιο ισχυρή κοιλότητα της καρδιάς και βρίσκεται κάτω από τον αριστερό κόλπο. Ο ρόλος της είναι να αντλεί το οξυγονωμένο αίμα από τον αριστερό κόλπο και να το στέλνει στην αορτή απ’ όπου θα πάει σε όλο το σώμα. Η αριστερή κοιλία έχει παχύτερα μυϊκά (άρα είναι και η πιο ισχυρή) ιστοιχώματα από όλες τις άλλες κοιλότητες της καρδίας καθώς χρειάζεται να στείλει το αίμα σε όλα τα μέρη του σώματος.
Οι Βαλβίδες της Καρδίας
Οι βαλβίδες της καρδιάς είναι υπεύθυνες για την ομαλή ροή του αίματος μεταξύ των κοιλοτήτων και των αγγείων. Κάθε βαλβίδα ανοίγει και κλείνει σε συγκεκριμένες φάσεις του καρδιακού κύκλου, εξασφαλίζοντας ότι το αίμα ρέει μόνο προς μία κατεύθυνση. Ας δούμε αναλυτικά κάθε βαλβίδα:
Μιτροειδής βαλβίδα: Βρίσκεται μεταξύ του αριστερού κόλπου και της αριστερής κοιλίας. Ανοίγει όταν η αριστερή κοιλία χαλαρώνει (διαστολή), επιτρέποντας στο οξυγονωμένο αίμα να περάσει από τον κόλπο στην κοιλία. Κλείνει όταν η κοιλία συσπάται, εμποδίζοντας την επιστροφή του αίματος στον αριστερό κόλπο.
Τριγλώχινα βαλβίδα: Βρίσκεται μεταξύ του δεξιού κόλπου και της δεξιάς κοιλίας. Ανοίγει όταν η δεξιά κοιλία χαλαρώνει, επιτρέποντας στο φλεβικό αίμα να περάσει από τον κόλπο στην κοιλία. Κλείνει όταν η κοιλία συσπάται, εμποδίζοντας την επιστροφή του αίματος στον δεξιό κόλπο.
Πνευμονική βαλβίδα: Βρίσκεται μεταξύ της δεξιάς κοιλίας και της πνευμονικής αρτηρίας. Ανοίγει όταν η δεξιά κοιλία συσπάται, επιτρέποντας στο αίμα να περάσει στους πνεύμονες για οξυγόνωση. Κλείνει όταν η κοιλία χαλαρώνει, αποτρέποντας την επιστροφή του αίματος στην κοιλία από τους πνέυμονες.
Αορτική βαλβίδα: Βρίσκεται μεταξύ της αριστερής κοιλίας και της αορτής. Ανοίγει όταν η αριστερή κοιλία συσπάται, επιτρέποντας στο αίμα να περάσει στην αορτή και να μεταφερθεί στο σώμα. Κλείνει όταν η κοιλία χαλαρώνει, αποτρέποντας την παλινδρόμηση του αίματος στην κοιλία.
Τα Μεγάλα Αγγεία της Καρδιάς
Τα μεγάλα αγγεία της καρδιάς είναι υπεύθυνα για τη μεταφορά του αίματος από και προς την καρδιά. Αυτά τα αγγεία εξασφαλίζουν τη σωστή ροή του αίματος, είτε φέρνοντάς το από το σώμα προς την καρδιά για οξυγόνωση, είτε στέλνοντάς το ξανά στο σώμα για να τροφοδοτήσει τα όργανα με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά. Τα μεγάλα αγγεία περιλαμβάνουν την άνω και κάτω κοίλη φλέβα, την αορτή, την πνευμονική αρτηρία και τις πνευμονικές φλέβες
Η άνω και η κάτω κοίλη φλέβα: είναι οι δύο μεγάλες φλέβες που μεταφέρουν το φλεβικό αίμα (φτωχό σε οξυγόνο) από το σώμα πίσω στην καρδιά. Η άνω κοίλη φλέβα φέρνει το αίμα από το πάνω μέρος του σώματος, όπως το κεφάλι και τα χέρια, ενώ η κάτω κοίλη φλέβα φέρνει το αίμα από το κάτω μέρος του σώματος, όπως τα πόδια και την κοιλιά. Και οι δύο φλέβες καταλήγουν στον δεξιό κόλπο της καρδιάς, όπου ξεκινά η πορεία του αίματος προς τους πνεύμονες για να οξυγονωθεί.
Η αορτή: είναι η μεγαλύτερη αρτηρία του ανθρώπινου σώματος και ξεκινά από την αριστερή κοιλία της καρδιάς. Ο ρόλος της αορτής είναι να μεταφέρει το οξυγονωμένο αίμα από την καρδιά προς το υπόλοιπο σώμα. Το αίμα που περνάει από την αορτή κατευθύνεται σε όλα τα όργανα και τους ιστούς, εξασφαλίζοντας την απαραίτητη τροφοδότηση με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά. Η αορτή χωρίζεται σε διάφορους κλάδους για να φτάσει σε διαφορετικά μέρη του σώματος.
Η πνευμονική αρτηρία: ξεκινά από τη δεξιά κοιλία της καρδιάς και μεταφέρει το φλεβικό αίμα στους πνεύμονες για οξυγόνωση. Είναι η μόνη αρτηρία του σώματος που μεταφέρει αίμα φτωχό σε οξυγόνο. Από την πνευμονική αρτηρία, το αίμα ρέει στους πνεύμονες, όπου θα εμπλουτιστεί με οξυγόνο πριν επιστρέψει στην καρδιά μέσω των πνευμονικών φλεβών για να διανεμηθεί στο σώμα.
Οι πνευμονικές φλέβες: είναι τα αγγεία που μεταφέρουν το οξυγονωμένο αίμα από τους πνεύμονες πίσω στην καρδιά. Σε αντίθεση με όλες τις άλλες φλέβες του ανθρώπινου σώματος που μεταφέρουν φλεβικό (φτωχό σε οξυγόνο) αίμα, οι πνευμονικές φλέβες μεταφέρουν αίμα πλούσιο σε οξυγόνο. Υπάρχουν τέσσερις πνευμονικές φλέβες, δύο από κάθε πνεύμονα, οι οποίες καταλήγουν στον αριστερό κόλπο της καρδιάς. Από εκεί, το αίμα μεταφέρεται στην αριστερή κοιλία και στη συνέχεια μέσω της αορτής σε όλο το σώμα.
Τα Στρώματα της Καρδιάς: Περικάρδιο, Επικάρδιο, Μυοκάρδιο και Ενδοκάρδιο
Η καρδιά περιβάλλεται από τρία βασικά στρώματα ιστών που προστατεύουν και υποστηρίζουν τη λειτουργία της: το περικάρδιο, το επικάρδιο, το μυοκάρδιο και το ενδοκάρδιο. Κάθε ένα από αυτά τα στρώματα έχει έναν συγκεκριμένο ρόλο στην προστασία και τη λειτουργία της καρδιάς.
Περικάρδιο
Το περικάρδιο είναι ένας διπλός σάκος που περιβάλλει εξωτερικά την καρδιά και έχει δύο στρώματα: το ινώδες και το ορώδες περικάρδιο. Λειτουργεί ως προστατευτικό κάλυμμα που κρατά την καρδιά στη θέση της μέσα στον θώρακα, ενώ παράλληλα επιτρέπει την ομαλή κίνηση της καρδιάς κατά τη διάρκεια των χτύπων. Το περικάρδιο περιέχει μια μικρή ποσότητα υγρού που μειώνει την τριβή μεταξύ των στρωμάτων, προστατεύοντας την καρδιά από την υπερβολική τριβή.
Επικάρδιο
Το επικάρδιο είναι το εξωτερικό στρώμα της καρδιάς και βρίσκεται ακριβώς κάτω από το περικάρδιο. Είναι λεπτό και αποτελείται από μεσοθηλιακά κύτταρα. Παρέχει μια λεία επιφάνεια για την καρδιά και συμβάλλει επίσης στη μείωση της τριβής με τα γύρω όργανα και ιστούς κατά τη διάρκεια των συσπάσεων της καρδιάς.
Μυοκάρδιο
Το μυοκάρδιο είναι το παχύτερο και πιο λειτουργικό στρώμα της καρδιάς. Αποτελείται από καρδιακό μυϊκό ιστό και είναι υπεύθυνο για τη συστολή της καρδιάς που αντλεί το αίμα. Το μυοκάρδιο είναι αυτό που καθορίζει την ικανότητα της καρδιάς να αντλεί αίμα σε όλο το σώμα και στους πνεύμονες. Είναι πιο παχύ στην αριστερή κοιλία, επειδή αυτή η κοιλότητα χρειάζεται να στείλει το αίμα σε όλο το σώμα, απαιτώντας μεγαλύτερη δύναμη.
Ενδοκάρδιο
Το ενδοκάρδιο είναι το εσωτερικό στρώμα της καρδιάς και επενδύει τις κοιλότητες και τις βαλβίδες της. Είναι ένα λεπτό στρώμα κυττάρων που παρέχει μια λεία επιφάνεια, εξασφαλίζοντας την ομαλή ροή του αίματος μέσα από τις κοιλότητες της καρδιάς, αποτρέποντας την πήξη του αίματος και προστατεύοντας το μυοκάρδιο από τυχόν τραυματισμούς ή λοιμώξεις.
Ήχοι της Καρδιάς, “Λαπ-Νταπ” και Παλμός
Όταν ακούς την καρδιά κάποιου, μπορείς να παρατηρήσεις τον χαρακτηριστικό ρυθμικό ήχο “λαπ-νταπ”. Αυτός ο ήχος προέρχεται από τις βαλβίδες της καρδιάς καθώς κλείνουν κατά τη διάρκεια του καρδιακού κύκλου.
- Ο πρώτος ήχος (“λαπ”) δημιουργείται όταν κλείνουν οι μιτροειδής και τριγλώχινα βαλβίδες. Αυτές οι βαλβίδες κλείνουν ακριβώς πριν συσπαστούν οι κοιλίες, αποτρέποντας την επιστροφή του αίματος από τις κοιλίες στους κόλπους. Αυτό σηματοδοτεί την αρχή της συστολής των κοιλιών, όπου το αίμα αντλείται προς την αορτή και την πνευμονική αρτηρία.
- Ο δεύτερος ήχος (“νταπ”) προέρχεται από το κλείσιμο των αορτικής και πνευμονικής βαλβίδων, όταν οι κοιλίες χαλαρώνουν (διαστολή) και γεμίζουν ξανά με αίμα. Αυτή η διαδικασία αποτρέπει την επιστροφή του αίματος από την αορτή και την πνευμονική αρτηρία πίσω στις κοιλίες.
Ο παλμός, που μπορούμε να αισθανθούμε σε σημεία όπως ο καρπός ή ο λαιμός, είναι η κυματική κίνηση του αίματος στις αρτηρίες. Αισθανόμαστε τον παλμό μετά τον πρώτο ήχο “λαπ”, καθώς το αίμα αντλείται από την καρδιά προς τις αρτηρίες κατά τη συστολή των κοιλιών. Αυτή η αύξηση της πίεσης στο αρτηριακό σύστημα είναι που γίνεται αισθητή ως παλμός.
Ο καρδιακός κύκλος, ο οποίος περιλαμβάνει τη συστολή και τη διαστολή της καρδιάς, συμβαίνει 60-80 φορές το λεπτό σε έναν ενήλικα σε κατάσταση ηρεμίας
Νεύρωση της Καρδιάς
Η καρδιά επηρεάζεται από το νευρικό σύστημα, το οποίο ρυθμίζει τη λειτουργία της μέσω της αυτόνομης νεύρωσης. Δύο βασικές νευρικές οδοί εμπλέκονται στη ρύθμιση της καρδιακής λειτουργίας: το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα.
Συμπαθητικό νευρικό σύστημα :Όταν ενεργοποιείται, αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και τη δύναμη των συστολών της καρδιάς. Αυτό συμβαίνει κυρίως σε καταστάσεις στρες, άσκησης ή κινδύνου, όπου το σώμα χρειάζεται περισσότερο οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά. Τα συμπαθητικά νεύρα απελευθερώνουν νορεπινεφρίνη, η οποία διεγείρει την καρδιά, κάνοντάς την να χτυπά πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ένταση.
Παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα: Αντίθετα, το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου, επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό και μειώνει τη δύναμη των συστολών. Αυτό είναι σημαντικό για την ξεκούραση και την ανάκαμψη του οργανισμού, όταν δεν απαιτείται μεγάλη ενεργειακή δαπάνη. Το παρασυμπαθητικό σύστημα απελευθερώνει ακετυλοχολίνη, η οποία επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό.
Από πού Παίρνει Οξυγόνο η Καρδιά;
H καρδιά χρειάζεται μεγάλες ποσότητες οξυγόνου για να λειτουργεί αποτελεσματικά. Είναι ένας πολύ δραστήριος μυς που εργάζεται αδιάκοπα για να αντλεί αίμα σε όλο το σώμα, και συνεπώς έχει υψηλές ενεργειακές ανάγκες. Η καρδιά διαθέτει το δικό της σύστημα αιμάτωσης, γνωστό ως στεφανιαία κυκλοφορία, για να εξασφαλίζει το οξυγόνο που χρειάζεται ώστε να λειτουργεί αδιάκοπα. Οι στεφανιαίες αρτηρίες είναι οι αρτηρίες που παρέχουν οξυγονωμένο αίμα στον καρδιακό μυ. Αυτές οι αρτηρίες προέρχονται από την αορτή, συγκεκριμένα από τους πρώτους κλάδους της αορτής, λίγο μετά την έξοδό της από την αριστερή κοιλία. Περισσότερες πληροφορίες για τις στεφανιαίες αρτηρίες μπορείς να διαβάσεις εδώ .
Μάθετε Ακόμα
Έαν σας άρεσε αυτό το άρθρο και θέλετε να μάθετε περισσότερα για την καρδιά και το καρδιαγγειακό σύστημα, μπορείτε να διαβάσετε αυτό το άρθρο για την κυκλοφορία του αίματος, ή αυτό το άρθρο για τα στεφανιαία αγγεία. Με αυτόν τον τρόπο θα αποκτήσετε μια ολοκληρωμένη κατανόηση του πώς λειτουργεί η καρδιά και πώς διατηρεί τη ροή του αίματος σε όλο το σώμα.
