Η ακτινογραφία θώρακος είναι μία από τις πιο συνηθισμένες εξετάσεις στην ιατρική. H πρώτη ακτινογραφία θώρακος πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 1800, όταν ανακαλύφθηκαν οι ακτίνες Χ από τον Wilhelm Roentgen. Από τότε, η χρήση της αυξήθηκε ραγδαία. Στις ΗΠΑ, πραγματοποιούνται πάνω από 70 εκατομμύρια ακτινογραφίες θώρακος κάθε χρόνο. Υπολογίζεται οτι ένας μέσος άνθρωπος θα κάνει 3-5 ακτινογραφίες θώρακος κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Τι Είναι η Ακτινογραφία Θώρακος – Ψηφιακή Ακτινογραφία
Η ακτινογραφία είναι μια απεικονιστική μέθοδος που χρησιμοποιεί ακτίνες Χ για να δημιουργήσει μια εικόνα σε φιλμ ή ένα ψηφιακό ανιχνευτή. Οι ακτίνες Χ είναι ένας τύπος ακτινοβολίας παρόμοιες με το φως, αλλά με πολύ μεγαλύτερη ενέργεια, και μπορούν να διαπεράσουν υλικά όπως το δέρμα, τους μύες και τα οστά.
Για τη δημιουργία μιας ακτινογραφίας, χρησιμοποιείται μια ειδική λυχνία που παράγει ακτίνες Χ και ένα φιλμ ευαίσθητο στην ακτινοβολία. Ο ασθενής τοποθετείται ανάμεσα στη λυχνία και το φιλμ.
Καθώς οι ακτίνες Χ περνούν από το σώμα του ασθενούς, τα διάφορα μέρη του σώματος απορροφούν τις ακτίνες σε διαφορετικό βαθμό. Το φιλμ έχει την ιδιότητα να σκουραίνει όσο περισσότερες ακτίνες Χ φτάνουν σε αυτό.
Όταν λιγότερες ακτίνες περνούν από μια περιοχή του σώματος, λιγότερες ακτίνες φτάνουν στο φιλμ και η περιοχή εμφανίζεται πιο ανοιχτόχρωμη (λευκή). Αντίθετα, όταν περισσότερες ακτίνες διαπερνούν το σώμα, η περιοχή φαίνεται πιο σκοτεινή (μαύρη). Τα οστά, που είναι πιο πυκνά, απορροφούν περισσότερες ακτίνες Χ και εμφανίζονται λευκά στην εικόνα. Οι πνεύμονες, που είναι γεμάτοι αέρα, επιτρέπουν τη διέλευση περισσότερων ακτίνων και εμφανίζονται μαύροι. Οι μύες και τα υπόλοιπα όργανα απορροφούν τις ακτίνες σε μεσαίο βαθμό, δίνοντας γκρι αποχρώσεις στην ακτινογραφία.
Στη σύγχρονη ιατρική, η χρήση φιλμ για τη δημιουργία εικόνας γίνεται όλο και πιο σπάνια. Πλέον, χρησιμοποιούνται ψηφιακοί ανιχνευτές, οι οποίοι εκτελούν την ίδια λειτουργία με το φιλμ, αλλά παράγουν ψηφιακές εικόνες. Αυτές οι ψηφιακές εικόνες μπορούν να επεξεργαστούν ηλεκτρονικά, διευκολύνοντας την αποθήκευση, την ανάλυση και την κοινοποίηση των αποτελεσμάτων
Τι Μπορεί να Δείξει η Ακτινογραφία Θώρακος
Μια ακτινογραφία θώρακος μπορεί να δείξει τη γενική δομή και την κατάσταση των πνευμόνων, της καρδιάς, των αγγείων, του διαφράγματος και των οστών του θώρακα. Αυτή η εξέταση βοηθά τους γιατρούς να δουν αν όλα τα όργανα έχουν φυσιολογικό μέγεθος και σχήμα, και αν βρίσκονται στη σωστή θέση.
Πώς Αποκαλύπτει Προβλήματα στους Πνεύμονες
Η ακτινογραφία θώρακος μπορεί να εντοπίσει προβλήματα στους πνεύμονες, όπως φλεγμονές (π.χ. πνευμονία), όγκους, υγρό στους πνεύμονες (π.χ. πνευμονικό οίδημα), ή ακόμα και σημάδια χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ). Επίσης, μπορεί να δείξει πνευμοθώρακα, όπου υπάρχει αέρας έξω από τους πνεύμονες, ή εμφύσημα, που προκαλεί μεγάλες “κενές περιοχές στους πνεύμονες.
Πώς Αποκαλύπτει Προβλήματα στην Καρδιά
Η ακτινογραφία μπορεί να αποκαλύψει ενδείξεις καρδιομεγαλίας (διόγκωση της καρδιάς), που μπορεί να σημαίνει καρδιακή ανεπάρκεια ή άλλες καρδιακές παθήσεις. Επίσης, μπορεί να δείξει υγρό γύρω από την καρδιά (περικαρδιακή συλλογή), το οποίο μπορεί να είναι σημάδι φλεγμονής ή άλλων παθήσεων.
Πώς Αποκαλύπτει Προβλήματα στα Οστά
Τέλος, η ακτινογραφία θώρακος βοηθά στην εξέταση των οστών του θώρακα, όπως τα πλευρά και η σπονδυλική στήλη. Μπορεί να εντοπίσει κατάγματα, αρθριτικές αλλοιώσεις ή σκολίωση (κύρτωση της σπονδυλικής στήλης).
Πώς Μοιάζει μια Φυσιολογική Ακτινογραφία Θώρακος
Σε μια φυσιολογική ακτινογραφία θώρακος, η εικόνα δείχνει τα όργανα και τις δομές του θώρακα σε αρμονική διάταξη και χωρίς ανωμαλίες.
Φυσιολογική Εικόνα των Πνευμόνων
Οι πνεύμονες σε μια φυσιολογική ακτινογραφία φαίνονται συμμετρικοί, σκούροι και “καθαροί”, επειδή ο αέρας που περιέχουν επιτρέπει στις ακτίνες Χ να περάσουν εύκολα. Δεν υπάρχουν περιοχές αδιαφάνειας ή σκιάσεων στον Θ΄ώρακα. H τραχεία και οι βρόγχοι θα πρέπει να φαίνονται ανοιχτοί και στη σωστή θέση. Η τραχεία πρέπει να είναι ευθεία και να βρίσκεται στο κέντρο του θώρακα, ενώ οι κύριοι βρόγχοι είναι επίσης ορατοί, διακλαδιζόμενοι δεξιά και αριστερά, χωρίς στενώσεις ή απόφραξη. Το διάφραγμα πρέπει να φαίνεται ομαλό και σε κανονική θέση. Ο δεξιός θόλος του διαφράγματος είναι συνήθως ελαφρώς υψηλότερος από τον αριστερό, κάτι που θεωρείται φυσιολογικό.
Φυσιολογική ακτινογραφία θώρακος: Σημειώνονται η τραχεία και οι δύο βρόγχοι (με κόκκινο), οι δύο πνεύμονες (με μπλε) και το διάφραγμα (με κίτρινο)
Φυσιολογική Εικόνα της Καρδιάς
Η καρδιά σε φυσιολογική ακτινογραφία εμφανίζεται στο κέντρο του θώρακα και δεν πρέπει να καταλαμβάνει περισσότερο από το μισό του θώρακα. Μια μεγέθυνση ή παραμόρφωση της καρδιακής σκιάς μπορεί να υποδηλώνει προβλήματα.
Θώρακας και Οστά
Τα πλευρά, η σπονδυλική στήλη και οι άλλες δομές του σκελετού πρέπει να φαίνονται φυσιολογικά, χωρίς αλλοιώσεις ή κατάγματα. Στην ακτινογραφία θώρακος, τα οστά που συνήθως είναι ορατά περιλαμβάνουν τις κλείδες, τους θωρακικούς σπονδύλους, τις ωμοπλάτες και τις κεφαλές των βραχιονίων. Αυτές οι δομές πρέπει να εμφανίζονται καθαρές και στη σωστή τους θέση, χωρίς σημάδια τραυματισμού ή φθοράς.
Μερικές Παθολογικές Καταστάσεις που Φαίνονται σε Ακτινογραφία Θώρακος
Πνευμονία
Η πνευμονία είναι μια λοίμωξη στους πνεύμονες που εμφανίζεται στην ακτινογραφία ως μια λευκή ή θολή περιοχή μέσα στους πνεύμονες, σε σημεία όπου κανονικά θα έπρεπε να υπάρχει αέρας και να φαίνονται “μαύρα” στην ακτινογραφία.
Ατελέκταση Πνεύμονα (Ατελεκτασία)
Η ατελεκτασία, συμβαίνει όταν ένα μέρος του πνεύμονα δεν εκπτύσσεται (φουσκώνει) σωστά . Στην ακτινογραφία, αυτή η κατάσταση εμφανίζεται ως περιοχή με αυξημένη φωτεινότητα καθώς το σημείο όπου ο πνεύμονας έχει «καταρρεύσει» δεν περιέχει αέρα. Η εικόνα συνήθως περιλαμβάνει την μετατόπιση των γύρω δομών, όπως του διαφράγματος ή της καρδιάς προς την μεριά του ατελεκτατικού πνευμονα.
Η καρδιακή σκιά δεν είναι ορατή, καθώς συγχωνεύεται με τον αδιαφανή ημιθώρακα λόγω μετατόπισης του μεσοθωρακίου προς τα δεξιά.
Πνευμοθώρακας
Ο πνευμοθώρακας είναι η κατάσταση όπου υπάρχει αέρας στον υπεζωκότα, δηλαδή στον χώρο ανάμεσα στον πνεύμονα και στο τοίχωμα του θώρακα. Στην ακτινογραφία θώρακος, ο πνευμοθώρακας φαίνεται ως μια μαύρη περιοχή χωρίς την τυπική δομή του πνεύμονα, καθώς ο αέρας γεμίζει τον χώρο αυτό. Ο πνεύμονας γύρω από τον πνευμοθώρακα συνήθως εμφανίζεται συμπιεσμένος από την πίεση που ασκεί ο αέρας. Επίσης, οι δομές του μεσοθωρακίου μπορεί να εμφανίζονται μετατοπισμένες μακριά από τον πνευμοθώρακα, καθώς ο αέρας τις ωθεί προς την αντίθετη πλευρά.
Υγρό στον Θώρακα (Πλευριτική Συλλογή)
Η παρουσία υγρού στον θώρακα, ή πλευριτική συλλογή, εμφανίζεται στην ακτινογραφία ως λευκή σκίαση στο κάτω μέρος του θώρακα, εκεί όπου συσσωρεύεται το υγρό. Το υγρό μπορεί να οφείλεται σε λοίμωξη, φλεγμονή, καρδιακή ανεπάρκεια ή άλλες καταστάσεις.
Όγκοι
Οι όγκοι στους πνεύμονες εμφανίζονται στην ακτινογραφία θώρακος ως λευκές ή γκρι περιοχές με σαφή ή ασαφή όρια, ανάλογα με το μέγεθος και τη θέση τους. Συνήθως, οι όγκοι φαίνονται πιο συμπαγείς από τον φυσιολογικό πνευμονικό ιστό και μπορεί να εμφανίζονται σε διάφορα σημεία, είτε κεντρικά, κοντά στους βρόγχους, είτε περιφερειακά.
Διαταραχές της Καρδιάς
Μια διόγκωση της καρδιάς μπορεί να φανεί στην ακτινογραφία ως αύξηση του μεγέθους της καρδιάς σε σχέση με τον υπόλοιπο θώρακα. Αυτό το εύρημα μπορεί να είναι σημάδι καρδιακής ανεπάρκειας ή άλλων καρδιακών παθήσεων. Η καρδιά δεν πρέπει φυσιολογικά να καταλαμβάνει περισσότερο από το μισό του θώρακα σε μήκος στην ακτινογραφία.
Κατάγματα στα πλευρά:
Τα σπασμένα πλευρά φαίνονται ως διακοπή στο περίγραμμα των πλευρών.
Είναι η Ακτινογραφία Θώρακος Κατάλληλη ως Εξέταση Προσυμπτωματικού Ελέγχου για Καρκίνο των Πνευμόνων;
Η ακτινογραφία θώρακος δεν θεωρείται καλή εξέταση για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου των πνευμόνων. Αν και μπορεί να αποκαλύψει ορισμένα μεγάλα ή προχωρημένα ογκίδια, δεν είναι αρκετά ευαίσθητη για να ανιχνεύσει μικρούς ή πρώιμους καρκινικούς όγκους. Συχνά, ο καρκίνος των πνευμόνων δεν εμφανίζεται στην ακτινογραφία θώρακα μέχρι να έχει ήδη προχωρήσει, γεγονός που μειώνει τις πιθανότητες έγκαιρης διάγνωσης.
Αντί της ακτινογραφίας, η χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία (Low-Dose CT) έχει αποδειχθεί ως πιο αποτελεσματική εξέταση για τον προσυμπτωματικό έλεγχο σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο των πνευμόνων.
Τι να Περιμένετε Κατά τη Διάρκεια της Ακτινογραφίας Θώρακος
Για μια ακτινογραφία θώρακος, συνήθως θα σας ζητηθεί να αφαιρέσετε το πουκάμισο ή τη μπλούζα σας και, αν είστε γυναίκα, και το σουτιέν σας. Επίσης, θα χρειαστεί να αφαιρέσετε οποιοδήποτε κολιέ ή αλυσίδα φοράτε. Εάν είστε έγκυος ή υπάρχει πιθανότητα εγκυμοσύνης, είναι σημαντικό να ενημερώσετε τον ακτινολόγο.
Θα σταθείτε με το στήθος σας πιεσμένο προς το φιλμ, και ο ακτινολόγος θα τοποθετήσει τη λυχνία ακτίνων Χ πίσω σας.
Στη συνέχεια, θα σας ζητηθεί να πάρετε μια βαθιά αναπνοή και να την κρατήσετε, ώστε να επεκταθούν οι πνεύμονές σας για μια πιο καθαρή εικόνα στην ακτινογραφία. Αυτό ήταν! Η διαδικασία ολοκληρώθηκε.
