Ο ίκτερος πήρε το όνομά του από το πουλί “ίκτερος,” το οποίο έχει κίτρινα φτερά. Στην αρχαιότητα, οι Έλληνες πίστευαν πως αν έβλεπες αυτό το πουλί, θα μπορούσες να θεραπευτείς από ίκτερο! Στην πραγματικότητα, ο ίκτερος είναι το κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών, το οποίο προκαλείται όταν οι τιμές της χολερυθρίνης, μιας ουσίας που υπάρχει στο αίμα, αυξάνονται.

Η χολερυθρίνη σχηματίζεται όταν το σώμα διασπά γερασμένα ερυθρά αιμοσφαίρια. Στη συνέχεια, το συκώτι τη φιλτράρει και τη στέλνει στο έντερο για να αποβληθεί. Όμως, αν κάτι πάει στραβά σε κάποιο από αυτά τα στάδια, η χολερυθρίνη συσσωρεύεται και προκαλεί τον ίκτερο.

Η χολερυθρίνη παράγεται από την αποδόμηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων (Εμμεση ή ασύζευκτη χολερεθρίνη) και δεσμεύεται από το συκώτι (Άμεση η συζευγμένη χολερεθρίνη), από όπου αποβάλλεται μέσω των χοληφόρων αγγείων στο λεπτό έντερο. Οποιοδήποτε πρόβλημα σε αυτά τα στάδια μπορεί να προκαλέσει αύξηση της χολερυθρίνης. Αν θες να μαθεις περισότερα για την χολερυθρίνη κάνε κλικ εδώ

Χολοστατικός Ίκτερος

Ίκτερος που είναι αποτέλεσμα αύξησης της συζευγμένης χολερεθρίνης. Η συζευγμένη χολερυθρίνη είναι η μορφή της χολερυθρίνης που έχει υποστεί επεξεργασία από το συκώτι. Σε αυτή τη φάση, η χολερυθρίνη είναι υδατοδιαλυτή, κάτι που της επιτρέπει να αποβληθεί εύκολα από το σώμα μέσω της χολής και τελικά των κοπράνων

Επειδή η χολερεθρίνη αποβάλλετα μέσω της χολής οποιαδήποτε αδυναμία της χολής να ρέει από το συκώτι προς το δωδεκαδάκτυλο, μια κατάσταση γνωστή ως χολόσταση μπορεί να προκαλέσει ίκτερο. Η χολόσταση μπορεί να είναι ενδοηπατική ή εξωηπατική. Στην ενδοηπατική χολόσταση, το πρόβλημα εντοπίζεται μέσα στο ήπαρ, συχνά λόγω ηπατοκυτταρικής βλάβης ή φλεγμονής που εμποδίζει την αποβολή της χολής. Στην εξωηπατική χολόσταση, η απόφραξη βρίσκεται στους χοληφόρους πόρους έξω από το ήπαρ, όπως σε περιπτώσεις χοληδοχολιθίασης (λίθοι στον χοληδόχο πόρο), στενώσεις των χοληφόρων πόρων ή όγκους (π.χ., καρκίνος του παγκρέατος ή των χοληφόρων πόρων). Όταν η χολή δεν μπορεί να αποβληθεί σωστά, η συζευγμένη χολερυθρίνη συσσωρεύεται στο ήπαρ και διαφεύγει στο αίμα, προκαλώντας κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών. Ταυτόχρονα, η αποβολή της χολερυθρίνης μέσω των κοπράνων μειώνεται, οδηγώντας σε αποχρωματισμένα κόπρανα. Επιπλέον, η παρεμπόδιση της ροής της χολής μπορεί να προκαλέσει σκοτεινά ούρα, καθώς η περίσσεια χολερυθρίνης αποβάλλεται μέσω των νεφρών.

Αίτια Χολόστασης:

  • Χοληδοχολιθίαση (Λίθοι στον Χοληδόχο Πόρο): Οι πέτρες στη χολή μπορούν να μπλοκάρουν τη ροή της χολής μέσω των χοληφόρων αγγείων, προκαλώντας συσσώρευση χολερυθρίνης στο αίμα.
  • Στένωση των Χοληφόρων Πόρων: Οι στενώσεις στους χοληφόρους πόρους, είτε συγγενείς είτε επίκτητες, μπορούν να εμποδίσουν τη ροή της χολής.
  • Καρκίνος του Παγκρέατος ή των Χοληφόρων Πόρων: Οι αυτοί όγκοι μπορούν να πιέζουν ή να εισβάλλουν στους χοληφόρους πόρους, εμποδίζοντας τη ροή της χολής.
  • Πρωτοπαθής Σκληρυντική Χολαγγειίτιδα: Μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος που προκαλεί στένωση και ουλές στους χοληφόρους πόρους, εμποδίζοντας τη ροή της χολής.
  • Φάρμακα που Προκαλούν Χολόσταση: Ορισμένα φάρμακα, όπως μερικά αντιβιοτικά και αναβολικά στεροειδή, μπορούν να προκαλέσουν χολόσταση.
  • Σύνδρομο Mirizzi: Μια σπάνια επιπλοκή της χολολιθίασης όπου ένας λίθος στον κυστική πόρο προκαλεί φλεγμονή και συμπίεση του κοινού χοληδόχου πόρου, οδηγώντας σε αποφρακτικό ίκτερο.
  • Χολαγγειοκαρκίνωμα: Καρκίνος που προκύπτει από τα κύτταρα των χοληφόρων πόρων, προκαλώντας απόφραξη και ίκτερο.

Ίκτερος από Έμμεση Χολερυθρίνης

Η έμμεση υπερχολερυθριναιμία συμβαίνει όταν αυξάνονται τα επίπεδα της μη συζευγμένης χολερυθρίνης στο αίμα. Αυτή η μορφή της χολερυθρίνης δεν έχει ακόμη επεξεργαστεί από το συκώτι, γι’ αυτό και δεν μπορεί να αποβληθεί εύκολα από το σώμα. Είναι λιποδιαλυτή, δηλαδή δεν διαλύεται στο νερό, και πρέπει να μεταφερθεί στο συκώτι για να “συζευχθεί” και να γίνει υδατοδιαλυτή, ώστε να αποβληθεί μέσω της χολής.

Όταν υπάρχει υπερβολική καταστροφή ερυθρών αιμοσφαιρίων, όπως σε περιπτώσεις αιμολυτικών αναιμιών, το συκώτι δεν μπορεί να προλάβει να μετατρέψει όλη την χολερυθρίνη από λιποδιαλυτή σε υδατοδιαλυτή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση της μη συζευγμένης χολερυθρίνης στο αίμα, η οποία προκαλεί ίκτερο. Επιπλέον, κληρονομικές διαταραχές όπως το σύνδρομο Gilbert και το σύνδρομο Crigler-Najjar μειώνουν την ικανότητα του ήπατος να συζεύξει την χολερυθρίνη λόγω ανεπάρκειας ή απουσίας του ενζύμου UDP-γλυκουρονυλοτρανσφεράση.

Αίτια Αύξηση Ασυζευκτης Χολερυθρίνης (Έμμεσης):

  • Αιμολυτικές Αναιμίες: Αυξημένη διάσπαση των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Παράδειγμα: Αιμολυτική αναιμία, δρεπανοκυτταρική αναιμία, θαλασσαιμία.
  • Αυτοάνοσες Αιμολυτικές Αναιμίες: Αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος κατά των ερυθρών αιμοσφαιρίων με αποτέλσμα αιμόλυση.
  • Σύνδρομο Gilbert οφείλεται σε Μειωμένη δραστικότητα του ενζύμου UDP-γλυκουρονυλοτρανσφεράση. Συχνή κατάσταση με καμία ουσιώδη κλινική σημασία.
  • Ανεπάρκεια Ενζύμου G6PD (Γλυκοζο-6-Φωσφορικής Δεϋδρογονάσης):Οδηγεί σε αιμόλυση υπό συγκεκριμένες συνθήκες (π.χ., λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων, κατανάλωση φάβας).
  • Μεγάλα Εσωτερικά Αιματώματα:Αιματώματα ή άλλες μορφές εσωτερικής αιμορραγίας που αυξάνουν την καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
  • Αιματολογικές Διαταραχές: Δρεπανοκυτταρική αναιμία, θαλασσαιμία, άλλες διαταραχές που οδηγούν σε αυξημένη καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Μικτή Εικόνα

Η μικτή υπερχολερυθριναιμία χαρακτηρίζεται από την ταυτόχρονη αύξηση τόσο της συζευγμένης (άμεσης) όσο και της ασυζευκτης (έμμεσης) χολερυθρίνης στο αίμα. Αυτή η κατάσταση συχνά υποδηλώνει μια διαταραχή που επηρεάζει πολλαπλά στάδια του μεταβολισμού και της αποβολής της χολερυθρίνης. Η παθοφυσιολογία της μικτής υπερχολερυθριναιμίας περιλαμβάνει συνήθως ηπατοκυτταρική βλάβη, η οποία μειώνει την ικανότητα του ήπατος να συζεύξει τη χολερυθρίνη, καθώς και χολόσταση που εμποδίζει την αποβολή της συζευγμένης χολερυθρίνης. Συχνές αιτίες περιλαμβάνουν ηπατικές διαταραχές όπως η οξεία ηπατίτιδα (ιογενής, αλκοολική ή τοξική), η κίρρωση, και οι φαρμακευτικές ή τοξικές βλάβες του ήπατος. Στις καταστάσεις αυτές, η ηπατική βλάβη προκαλεί διαρροή συζευγμένης χολερυθρίνης στο αίμα, ενώ η ταυτόχρονη αιμόλυση ή ηπατική ανεπάρκεια οδηγεί σε αυξημένη παραγωγή και μειωμένη συζεύξη της ασύζευκτης χολερυθρίνης.

Διαγνωστικές Εξετάσεις για την Διερεύνηση του Ίκτερου

Αιματολογικές Εξετάσεις

  1. Ολική Χολερυθρίνη:
    • Τι Δείχνει: Μετρά τη συνολική ποσότητα χολερυθρίνης στο αίμα, συμπεριλαμβανομένων της συζευγμένης και της ασυζευκτης χολερυθρίνης.
    • Πώς Βοηθά: Η αυξημένη ολική χολερυθρίνη υποδεικνύει την παρουσία ίκτερου και επιβεβαιώνει την ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση.
  2. Συζευγμένη και Ασυζευκτη Χολερυθρίνη:
    • Τι Δείχνει: Διαχωρίζει τα επίπεδα της συζευγμένης (άμεσης) και της ασυζευκτης (έμμεσης) χολερυθρίνης.
    • Πώς Βοηθά: Βοηθά στον προσδιορισμό της αιτίας του ίκτερου, διακρίνοντας μεταξύ χολόστασης (αυξημένη συζευγμένη χολερυθρίνη) και αιμόλυσης ή ηπατικής ανεπάρκειας (αυξημένη ασυζευκτη χολερυθρίνη).
  3. Πλήρης Αιματολογική Εξέταση:
    • Τι Δείχνει: Περιλαμβάνει μετρήσεις αιματοκρίτη, αιμοσφαιρίνης, αριθμού ερυθρών και λευκών αιμοσφαιρίων και αιμοπεταλίων.
    • Πώς Βοηθά: Ανιχνεύει αναιμία, αιμόλυση ή λοιμώξεις που μπορεί να σχετίζονται με τον ίκτερο.
  4. Λειτουργικές Δοκιμασίες Ήπατος (LFTs):
    • Τι Δείχνει: Περιλαμβάνει AST (ασπαρτική αμινοτρανσφεράση), ALT (αλανινική αμινοτρανσφεράση), ALP (αλκαλική φωσφατάση), GGT (γ-γλουταμυλτρανσφεράση), αλβουμίνη και PT/INR.
    • Πώς Βοηθά: Αξιολογεί τη λειτουργία του ήπατος και βοηθά στον εντοπισμό ηπατικής βλάβης ή χολόστασης.
  5. Έλεγχος για Αιμόλυση:
    • LDH (Λακτική Αφυδρογονάση): Αυξημένα επίπεδα υποδεικνύουν αιμόλυση.
    • Χαπτοσφαιρίνη: Μειωμένα επίπεδα δείχνουν αυξημένη καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
    • Άμεση και Έμμεση Coombs: Ελέγχει για αυτοάνοση αιμόλυση, δηλαδή όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια.

Απεικονιστικές και Ειδικές Εξετάσεις

  1. Υπερηχογράφημα Ήπατος και Χοληφόρων:
    • Τι Δείχνει: Παρέχει εικόνες του ήπατος, της χοληδόχου κύστης και των χοληφόρων πόρων.
    • Πώς Βοηθά: Ανιχνεύει πέτρες στη χολή, αποφράξεις, όγκους και άλλες ανωμαλίες που μπορούν να προκαλέσουν ίκτερο.
  2. MRCP (Μαγνητική Χολαγγειοπαγκρεατογραφία):
    • Τι Δείχνει: Παρέχει λεπτομερείς εικόνες των χοληφόρων πόρων και του παγκρέατος χωρίς τη χρήση επεμβατικών τεχνικών.
    • Πώς Βοηθά: Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση χοληδοχολιθίασης, στενώσεων και όγκων στους χοληφόρους πόρους.
  3. Βιοψία Ήπατος:
    • Τι Δείχνει: Λαμβάνεται δείγμα ιστού από το ήπαρ για ιστολογική εξέταση.
    • Πώς Βοηθά: Χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις αδιευκρίνιστης ηπατικής νόσου για την ανίχνευση φλεγμονής, ίνωσης, κίρρωσης ή άλλων παθολογικών καταστάσεων.

Ψευδοϊκτερικός

Οι αλλαγές στο χρώμα του δέρματος μπορεί να συμβούν σε καταστάσεις πέρα από την υπερχολερυθριναιμία, όπως:

  1. Νόσος του Addison: Χρόνια ανεπάρκεια των επινεφριδίων που οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής μελανίνης, με αποτέλεσμα τη σκουρόχρωση του δέρματος.
  2. Νευρική Ανορεξία : Η ακραία απώλεια βάρους και η διατροφική έλλειψη μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στο χρώμα του δέρματος.
  3. Καροτιναιμία: Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε βήτα-καροτίνη, όπως καρότα και γλυκοπατάτες, μπορεί να προκαλέσει κίτρινη χροιά στο δέρμα, ιδιαίτερα στις παλάμες και τα πέλματα. Είναι μια αβλαβής κατάσταση και δεν σχετίζεται με τα επίπεδα χολερυθρίνης στο αίμα.
  4. Χρήση προϊόντων ψεκασμού μαυρίσματος : Η εφαρμογή προϊόντων τεχνητού μαυρίσματος μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στο χρώμα του δέρματος, που μπορεί να μιμούνται τον ίκτερο. Αυτά τα προϊόντα περιέχουν συχνά DHA (διυδροξυακετόνη), το οποίο αντιδρά με τα αμινοξέα στο δέρμα και προκαλεί προσωρινή χρώση.

Παρόμοια Άρθρα